Kłamstwo jest mówieniem nieprawdy na dany temat, świadomym działaniem mającym na celu wprowadzenie drugiej osoby w błąd. Kłamstwo może też przybrać formę przemilczenia, udawania, pozorowania sytuacji innej niż jest w rzeczywistości. Kłamstwo jest zazwyczaj spowodowane chęcią osiągnięcia celu, którym może być czyjeś uznanie, nagroda lub uniknięcie kary.
Kiedy dziecko zaczyna kłamać?
Nie można stwierdzić, że dziecko w wieku 3 lat świadomie kłamie. Rzeczywiście, pierwsze kłamstwa pojawiają się około 3.-4. roku życia i zazwyczaj są bardzo proste – mają na celu uzyskanie korzyści, nagrody albo uniknięcie konsekwencji. Dlatego małe dziecko, kiedy nie będzie się chciało np. umyć, będzie wymyślało rozmaite kłamstewka. Jeśli dziecko zauważy i nauczy się, że kłamstwa nie przynoszą oczekiwanego rezultatu, w końcu przestanie się do nich uciekać.
Kłamstwo u przedszkolaka
Starsze dzieci w wieku przedszkolnym coraz lepiej potrafią wprowadzić człowieka w błąd, już z dużo większą premedytacją. Im dziecko ma bogatszą i bardziej rozbudowaną wyobraźnię, tym lepiej kłamie, a kłamstwa wydają się często bardziej prawdopodobne. Przedszkolaki kłamiąc, jeszcze nie rozumieją czym tak naprawdę jest kłamstwo i że wyrządzają w ten sposób krzywdę innym ludziom. Czas ten jest dobrym momentem na podjęcie rozmowy na temat takiego zachowania i jego aspekcie moralnym.
Po co kłamać?
Dzieci kłamią z różnych powodów. Często po prostu, kiedy nabroiły i chcą uniknąć kary lub boją się przyznać do złego zachowania. Niekiedy kłamstwo ma na celu zaimponowanie kolegom. Chcą być podziwiani i ważni, dlatego wymyślają różne, niestworzone historie. Niestety bywa i tak, że po prostu naśladują rodziców. Jeśli dziecko wychowuje się w domu, w którym panuje kłamstwo, ono także będzie uciekać się do kłamstwa. Rodzic wtedy nie będzie miał w tej kwestii autorytetu – jeśli mama i tata kłamią, to dlaczego dziecko miałoby nie kłamać?
Kłamstwo może wynikać również z dobrego serca. Jeśli dziecko nie chce sprawić komuś smutku wyznaniem prawdy, to czasami woli skłamać. Kłamanie może mieć na celu także uniknięcie obowiązków – ważne jest, aby wtedy nie ustępować dziecku, a konsekwentnie wymagać ich wykonania.
Jak reagować?
Jeśli dostrzegamy, że dziecko kłamie, jest to czas na przeprowadzenie poważnej rozmowy wychowawczej. Zachowajmy spokój, nie unośmy się, podajmy przykłady destrukcyjnego działania kłamstwa i wskażmy na to, że komuś to sprawia przykrość. Podkreślmy, że prawda zawsze się obroni i wyjdzie na jaw. Warto zastanowić się nad tym, co jest przyczyną kłamstwa. Rozpoznanie przyczyny bardzo pomoże w zrozumieniu zachowania dziecka.
Chcąc zbudować mocną przeciwwagę dla kłamania, dobrze jest chwalić dziecko za mówienie prawdy – nawet tej trudnej i nieoczywistej. Dziecku należy dać dobry przykład i budować własny autorytet. Przykładowo, jeśli dzwoniła ciocia i poprosiliśmy, aby maluch powiedział, że nas nie ma, nie będziemy autentyczni w oczach dziecka prosząc o zachowanie uczciwości w rozmowie. Pamiętajmy, że każde nasze zachowanie, nawet najmniej znaczące ma bardzo duży wpływ na kształtowanie charakteru dziecka.
