W tym roku katolicy w Czechach uroczyście świętują 1100. rocznicę męczeńskiej śmierci św. Ludmiły (ur. ok. 860 r.) – babki i wychowawczyni świętego czeskiego króla Wacława. Główne uroczystości ku czci tej pierwszej świętej narodu czeskiego, patronki Czech, odbywają się w połowie września, kiedy przypada jej liturgiczne wspomnienie.
Księżna Ludmiła była Serbołużyczanką, oddaną żoną i matką. Po poznaniu św. Metodego – arcybiskupa Wielkich Moraw i Panonii, przyjęła chrzest święty i wraz z mężem Borzywojem I rozpoczęła chrystianizację Czech. Wydała na świat trzech synów i trzy córki. Najbardziej znanymi spośród nich byli Spitygniew i Wratysław, którzy po śmierci Borzywoja rządzili krajem.
Dążąc do chrześcijańskiej doskonałości, księżna dała się poznać jako dobra władczyni, wspierająca wszystkich biednych i potrzebujących (nazywano ją „matką ubogich, nogą kulawych, okiem ślepych, pocieszycielką sierot i wdów”). Przeżyła zarówno męża, jak i obu synów. Jeszcze przed śmiercią Wratysława (w 921 r.) zajęła się wychowaniem i wykształceniem jego syna Wacława. Przyszły święty stał się jej jedyną pociechą i podporą. Władza podzielona została pomiędzy Ludmiłę a jej synową Drahomirę ze Stodor. Ta ostatnia – jako regentka – miała zastępować Wacława do chwili osiągnięcia przezeń odpowiedniego do rządzenia wieku.
Mimo starań ze strony Wratysława Drahomira pozostała poganką i po jego śmierci stanęła na czele pogańskiej rebelii. Co więcej, nie chcąc dzielić się władzą i mając inne zapatrywania polityczne, nasłała na swoją teściową dwóch rycerzy, którzy udusili ją na zamku Tetin 15 września 921 r.
Ludmiłę pochowano pośpiesznie pod zamkowym murem i wkrótce na tym miejscu zaczęły się dziać cuda. Zaniepokojona nimi – odsunięta już wtedy od władzy i skazana na wygnanie – Drahomira kazała wybudować na grobie Ludmiły kościół i po to, aby dziejące się cuda przypisywano komu innemu, poświęciła go św. Michałowi Archaniołowi. W 925 r. młody książę Wacław przeniósł, zachowane w cudowny sposób od rozkładu, szczątki swej pobożnej babki do kościoła św. Jerzego na praskich Hradczanach. Również tam zaczęły się dziać cuda – z grobu wydobywał się cudowny zapach, a miejsce to otaczała niezwykła światłość.
Ludmiła jest patronką Czech, nawróconych, wdów, wzywa się jej wstawiennictwa w przypadkach trudności w porozumieniu pomiędzy zięciem/ synową a teściem/teściową.
