Wywiad z Ministrem Edukacji i Nauki prof. Przemysławem Czarnkiem
Od objęcia przez Pana teki Ministra Edukacji i Nauki minęło kilka miesięcy. To wystarczy, aby zdiagnozować problemy?
Nie patrzę na oświatę i naukę przez pryzmat problemów, ale wyzwań. Moją rolą jest znalezienie rozwiązań, które ulepszą konkretne działania. Wiele zrobili moi poprzednicy w ostatnich latach. Pewne rzeczy trzeba poprawić, udoskonalić. Nie planuję żadnej rewolucji, ale raczej ewolucję.
Co na ten moment wydaje się najważniejsze?
Wolność i autonomia uczelni. To rzecz absolutnie najpilniejsza. Nie ma autonomii uczelni bez autonomii profesorów. A autonomia profesorów uczelni jest wprost uzależniona od tego, czy mają oni wolność wyrażania swoich argumentów, tez popartych argumentami, czy mają wolność przedstawiania swojego punktu widzenia, do czego uprawnia ich wprost konstytucja. Każdy ma prawo do prezentowania swojego światopoglądu filozoficznego, religijnego, także w życiu publicznym. Tego niekiedy brakuje na naszych uczelniach. Można organizować konferencje lewicowo-liberalne, lewackie, ale zdarza się, że władze uczelni nie zgadzają się – bo są protesty – na konferencje konserwatywne, chrześcijańskie. Niejednokrotnie słyszymy też o postępowaniach dyscyplinarnych tylko wobec profesorów, którzy wyrażają światopogląd konserwatywny czy chrześcijański. Pracujemy nad Pakietem Wolności Akademickiej, który będzie gwarancją wolności nauczania, wolności słowa i wolność badań naukowych. Pakiet jest urzeczywistnieniem w praktyce akademickiej konstytucyjnego prawa do wyrażania przekonań światopoglądowych, religijnych i filozoficznych.
Jakie jeszcze kwestie wydają się najważniejsze?
W oświacie potrzebne jest wprowadzenie klarownej sytuacji dotyczącej finansowania. Musimy jasno określić, za co odpowiada organ prowadzący, a za co państwo. Z jakich środków są wypłacane wynagrodzenia nauczycieli. I tutaj pojawia się druga kwestia – zarobki nauczycieli, one muszą być wyższe. Przy czym wzrost zarobków, to nie jedyny sposób na podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela. Przez lata nauczyciel był autorytetem, którego słuchali uczniowie czy rodzice. W tej chwili zauważamy, że to podejście zmieniło się. Słusznie uczymy o prawach, ale trzeba pamiętać także o obowiązkach. Uczymy i mówimy o wolności, ale bardzo często zapominamy o odpowiedzialności. Widzimy niejednokrotnie postawy roszczeniowe rodziców wobec nauczycieli spowodowane tylko tym, że nauczyciel wymaga. Tutaj potrzebne jest pokazanie autorytetu zawodu nauczyciela. Ponadto musimy przyjrzeć się systemowi kształcenia i doskonalenia nauczycieli. Przeglądamy podstawy programowe, widzimy, że w pewnych obszarach wymagają one korekty. Zleciłem te zadania ekspertom, oni to analizują.
Połączenie dwóch resortów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z Ministerstwem Edukacji Narodowej to duże wyzwanie.
Lubię wyzwania. Podkreślę, że to, co robię i będę robił, nie będzie żadną rewolucją. Jestem konserwatystą, a nie rewolucjonistą. Wszystkie moje działania realizuję dla dobra szkoły, dobra przede wszystkim uczniów, by szkoła uczyła ich lepiej.
Brak ścisłej współpracy edukacji powszechnej i uniwersytetów, wynikający naturalnie z umieszczenia tych działów w różnych ministerstwach, spowodował, że niektóre kwestie można i trzeba będzie zrobić inaczej, lepiej. Działy, które zostaną, mogą być obsługiwane przez jedno ministerstwo, bo – tak, jak już wspomniałem – obejmują pełny cykl edukacji człowieka: od szkoły podstawowej do studiów wyższych. Z kolei nauka czy ściślej badania naukowe są wyraźnie powiązane z uniwersytetami. Moim zdaniem przekazanie tych działów pod nadzór jednego ministra było krokiem w dobrym kierunku.
Wygląda na to, że czeka Pana Ministra pracowity rok.
Obejmując tekę ministra, wiedziałem, jakie zadania stoją przede mną. Mam też wspaniały zespół współpracowników, więc razem podołamy wyzwaniom.
