Czy dlatego, że był Żydem i do tego antysemitą, został skazany na karę śmierci?
SS-mani, na widok nowego kolegi – Adolfa Eichmanna, który w 1934 roku trafił do berlińskiej centrali Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), wymienili między sobą uwagę: – Przecież on ma na gębie klucz do synagogi. Wprowadzający Eichmanna wyższy oficer odpowiedział: – Milczeć! To jest rozkaz Führera!
Urodzony w marcu 1906 roku w Hajfie Adolf Eichmann pochodził z rodziny protestanckich Żydów. Uczęszczał do szkoły najpierw w Solingen, później w Linzu. Jego nauczycielem historii był Leopold Poetsch. Postać to znacząca dla powstania antysemickiego ruchu w Niemczech, bo to ten sam nauczyciel, który uczył późniejszego wodza III Rzeszy – Adolfa Hitlera. Pod wpływem Poetscha Eichmann zainteresował się ruchem antysemickim i wstąpił do niemiecko-austriackiego związku kombatantów. A kiedy powrócił do Niemiec, w kwietniu 1932 roku zapisał się do NSDAP. Jak to możliwe, by Żyd był członkiem hitlerowskiej partii, która w dodatku miała antysemickie nastawienie? Marszałek Rzeszy Hermann Göring na pytanie, dlaczego Erhard Milch jest jego prawą ręką, skoro jest zasymilowanym Żydem, odpowiedział: – O tym, kto jest Żydem, to my decydujemy. Milch nie był w tym czasie odosobnionym przypadkiem wśród wysokich rangą urzędników niemieckich. Osobą wprowadzającą Eichmanna w obowiązki urzędnika w RSHA był bowiem wysoki ranga oficer SS Leopold von Mildenstein, Żyd z urodzenia, który wśród syjonistów miał wielu przyjaciół. Podobnie jak oni, Mildenstein i jego podwładny Eichmann znali doskonale język hebrajski i jidysz. Byli potrzebni aparatowi III Rzeszy do przeprowadzenia akcji przesiedlenia Żydów z Niemiec do Palestyny. Eichmann otrzymał zadanie nawiązania kontaktów z najważniejszymi i największymi środowiskami syjonistycznymi poza granicami Niemiec. Jednym z głównych środków żydowskich, mających wpływ na Żydów na całym świecie, była Hagana. Komendantem Hagany był urodzony w Polsce Feivel Poikes, który spotkał się z Eichmannem w Berlinie w lutym 1937 roku. Stanowisko Niemiec było zdecydowane, by wszelkimi środkami doprowadzić do wyjazdu Żydów do Palestyny i oczekiwano, że Hagana będzie w tym pomocna. Eichmann w tym samym roku odwiedził Palestynę i nawiązał kontakty z wpływowymi syjonistami, którzy także oczekiwali na przyjazd rodaków do Palestyny. W raporcie przedłożonym zwierzchnikom, Eichmann napisał: Narodowe kręgi żydowskie są bardzo zadowolone z radykalnej polityki niemieckiej w stosunku do Żydów, gdyż dzięki niej liczba ludności żydowskiej w Palestynie wzrosła do tego stopnia, że w dającej się przewidzieć przyszłości będzie tu więcej Żydów niż Arabów.
Kiedy jest mówi o polityce Niemiec wobec Żydów w okresie III Rzeszy, wspomina się jedynie o formie represyjnej, której zaczątkiem były „Ustawy Norymberskie” z 1935 roku faktycznie ograniczające prawa obywatelskie Żydom i spychające ich do „ludzi drugiej kategorii”. Przemilcza się fakt, że ta ustawa była na rękę żydowskim środowiskom syjonistycznym, które podobnie jak hitlerowcy, dążyli do ściągnięcia swoich rodaków do Palestyny. Przemilcza się także fakt, że Niemcy organizowali bądź byli współorganizatorami różnych kursów dla Żydów chcących udać się na emigrację. Były to z reguły kursy rolnicze bądź rzemieślnicze, które przygotowywały uczestników do życia w palestyńskich warunkach. Zajęcie Austrii, a potem Czech dały Eichmannowi nowe możliwości organizowania wyjazdów Żydów z tych terenów. Eichmann brał także udział w operacji utworzenia swoistego „żydowskiego rezerwatu” na ziemiach polskich w okolicach Sanu. Zgromadzeni tam Żydzi mieli także opuścić te tereny i wyjechać przez Czechy i Austrię do Palestyny.
Eichmann jako osoba ściśle współpracująca z szefem RSHA Reinhardem Heydrichem, był uczestnikiem konferencji w Wansee w styczniu 1942 roku. Zapadły tam decyzje o „ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej w Europie”. „Ostateczne rozwiązanie” to eufemizm, który sprowadzał się do zagłady kilkunastu milionów Żydów znajdujących się na ziemiach pod panowaniem Niemiec i ich sojuszników. Eichmann otrzymał zadanie opracowania planów tej operacji, którą nazwano „Akcją Reinhard” na jego cześć. Eichmann stał się mózgiem deportacji milionów Żydów do ośrodków zagłady. I chociaż ostatni „oficjalny” transport Żydów do Palestyny miał się odbyć jesienią 1941 roku, Eichmann w 1944 roku zaproponował Joelowi Brandemu (jednemu z czołowych przywódców żydowskiej organizacji „Waadah”, zajmującej się przerzutem Żydów z terenów okupowanych) swoistą transakcję. Chodziło o „sprzedaż” Żydów węgierskich do Palestyny. Warto w tym miejscu przytoczyć fragment zeznania Branda na procesie Eichmanna w Jerozolimie: Eichmann kazał mnie wezwać do siebie, aby zaproponować mi interes. Jest gotów sprzedać mi milion Żydów. Towar za krew, tak się wyraził. Potem zapytał mnie, kogo chcę: mężczyzn, kobiety, starców: „Niech pan mówi”. Kilka dni później zakończyliśmy rozmowy o transakcji. On powiedział: „A więc chce pan milion Żydów?” Odpowiedziałem, że chcę mieć wszystkich, cały milion i o tym rozmawiajmy teraz. Eichmann powiedział: „10 tysięcy ciężarówek, czyli stu Żydów za jedną ciężarówkę, tanio to pana wyniesie. Ale ciężarówki miały być fabrycznie nowe, z przyczepami i akcesoriami, przygotowanymi do jazdy w zimie. A gdybym jeszcze chciał zrobić coś specjalnego, byłby wdzięczny, gdybyśmy mogli przysłać kilka ton kawy, czekolady, herbaty, mydła i podobnych rzeczy. Powiedział, że moim aliantom może dać słowo honoru, że ciężarówki nie będą użyte na froncie zachodnim, lecz na wschodnim. Byłem zaskoczony, jakby ktoś dał mi obuchem w głowę, byłem równocześnie zrozpaczony i szczęśliwy. Wyjąkałem coś w rodzaju: „Kto mi uwierzy, kto mi da 10 tysięcy ciężarówek?”. Szczęśliwy i nieszczęśliwy, kotłowały się we mnie sprzeczne uczucia.
Do transakcji jednak nie doszło. Kiedy Brand dotarł do brytyjskiego Wysokiego Komisarza Palestyny Waltera Guinessa i przekazał propozycję, ten odpowiedział: Jak pan to sobie wyobraża? Co miałbym zrobić z milionem Żydów? Dokąd ich wysłać? Kto przyjmie tych ludzi? Dla Żydów było nieszczęściem, że Guiness pełnił funkcję Wysokiego Komisarza w Palestynie. Ten brytyjski arystokrata i polityk Partii Konserwatywnej był przeciwnikiem osiedlania Żydów w Palestynie. Dał temu wyraz już wcześniej, w czerwcu 1942 roku, kiedy w Izbie Lordów skrytykował projekt osiedlenia w Palestynie trzech milionów Żydów. Na tym tle między politykiem i syjonistami w Palestynie dochodziło do konfliktów. Brytyjski polityk skutecznie blokował osiedlenia Żydów, co miało konsekwencje dla realizacji umowy Niemców z syjonistami. Interes Wielkiej Brytanii w Palestynie był ważniejszy niż los milionów istnień żydowskich pod okupacją niemiecką i ich sojuszników w Europie. Odmowa przyjęcia miliona Żydów były przyczyną dokonanego przez członków syjonistycznej organizacji Lehi (Bojownicy o Wolność Izraela) zamachu, w wyniku którego Guiness poniósł śmierć. Jako ciekawostkę podam, że członkowie tej organizacji przeszli szkolenie, prowadzone przez instruktorów Wojska Polskiego, w Polsce. Szkolenie odbyło się w latach 1938–1939 na Wołyniu i w okolicach Łodzi.
Klęska Niemiec była przesądzona. Wielu jej funkcjonariuszy skorzystało z pomocy organizacji ODESSA, która dysponując majątkiem pochodzącym z grabieży ludności pod niemiecką okupacją, w ostatnich miesiącach wojny lokowała fundusze na kontach państw w Ameryce Łacińskiej, w Szwajcarii i w Szwecji. Eichmann udał się do Argentyny, podobnie jak wielu innych zbrodniarzy. W 1960 roku został porwany przez agentów izraelskiego wywiadu (MOSAD) i przewieziony do Izraela. Tu postawiono go przed sądem w Jerozolimie. Proces, który toczył się przez kilka miesięcy, wykazał swoistą grę interesów związaną z losem milionów Żydów Europie. Kompromitował politykę aliantów, kompromitował organizacje i niektórych działaczy żydowskich, którzy wprost współpracowali z Niemcami. Podczas procesu doszło do swoistego paradoksu. Oto obrońca Eichmanna, Robert Servatius, mając dostęp do dokumentacji i zeznań świadków, stwierdził, że jego klient powinien otrzymać order za zasługi dla ratowania Żydów, gdyż aktywnie wspierał akcję osiedlania ich w Palestynie i poza granicami państw okupowanych w Europie. Natomiast Hannach Arendt, niemiecka publicystka i filozof pochodzenia żydowskiego, w swojej książce „Eichmann w Jerozolimie” nie szczędziła gorzkich i krytycznych uwag pod adresem działaczy żydowskich: Ta rola przywódców żydowskich w zniszczeniu własnego narodu jest dla Żydów bez wątpienia najciemniejszym rozdziałem ich historii. W Amsterdamie i w Warszawie, w Berlinie i w Bukareszcie naziści mogli polegać na żydowskich funkcjonariuszach, którzy sporządzali listy osób i majątku, zbierali u deportowanych pieniądze na pokrycie kosztów deportacji i eksterminacji, pilnowali pozostawionych mieszkań, tworzyli siły policyjne, aby łapać Żydów i ładować ich do pociągów – aż do smutnego końca. Powołani przez oskarżenie świadkowie potwierdzili znany już wcześniej fakt, że to żydowskie kommanda zatrudnione były bezpośrednio przy eksterminacji – to sonderkommanda pracowały przy komorach gazowych i krematoriach, wyrywały trupom złote zęby i obcinały włosy, wykopywały groby i później te same groby rozkopywały, by zatrzeć ślady ludobójstwa. To żydowscy technicy zbudowali nieużywaną później, komorę gazową w Theresienstadt, gdzie żydowska „autonomia” była tak dalece posunięta, że nawet kat był Żydem. Za te i inne słowa Arendt była poddana surowej krytyce, a nawet napiętnowaniu przez te środowiska żydowskie, które już wietrzyły, jak na holokauście można zrobić interes.
Eichmann został wyrokiem sądu skazany na karę śmierci, a wyrok wykonano 1 czerwca 1962 roku w Rame. Czy skazano go faktyczne za to, że był zbrodniarzem, jak wynikało to z oskarżenia? A może dlatego, że był jednym z wielu trybów w zbrodniczej niemieckiej maszynerii, do tego Żydem i antysemitą? Kogoś przecież trzeba było ukarać za zbrodnie na Żydach.
Andrzej Manasterski
