Zaburzenia depresyjne u dzieci występują u ok. 2-3 proc. najmłodszych w wieku 6-12 lat oraz u 6-8 proc. 12-17-latków. Okres pandemii koronawirusa spowodował jednak, że zjawisko to ujawniło się ze zdwojoną siłą, a krucha psychika dzieci nie okazała się wystarczająco odporna na trudną rzeczywistość w reżimie sanitarnym. Według najnowszych danych UNICEF co piąty ankietowany w wieku od 15 do 24 lat stwierdził, że często czuje się przygnębiony lub nie wykazuje zainteresowania jakąkolwiek aktywnością. W Polsce szacuje się, że specjalistycznej pomocy psychologicznej i psychiatrycznej potrzebuje aż 630 000 dzieci. Jedną z najczęściej diagnozowanych zaburzeń jest depresja. Czym się objawia w tak młodym wieku i na które objawy zwrócić szczególną uwagę przy diagnozowaniu tej choroby?
Co to jest depresja?
Depresja to stan charakteryzujący się długotrwałym obniżeniem nastroju oraz szeregiem objawów psychicznych i somatycznych. Jej objawy często towarzyszą innym zaburzeniom psychicznym np. lękowym bądź są reakcją na przykre i traumatyczne wydarzenia. Szacuje się, że szeroko rozumiane zaburzenia depresyjne stwierdza się u co piątego nastolatka. Do najistotniejszego problemu związanego z trafnym diagnozowaniem tego schorzenia u dzieci należy niedojrzałość psychiczna najmłodszych, która powoduje, że nie są one niekiedy w stanie określić i opisać swoim opiekunom ich stanu emocjonalnego. Dzieci sygnalizują objawy depresyjne czasami w zupełnie odmienny sposób i nie potrafią ocenić, czy ich stan emocjonalny jest normalny na dany moment. Jako rodzice powinniśmy być więc czujni i z wrażliwym sercem obserwować każdą niepokojącą nas zmianę zachowania naszych pociech. Znaczna ilość przypadków depresji wśród dzieci pozostaje niewykryta co powoduje, że samobójstwa stanowią trzecią najpopularniejszą przyczynę śmierci wśród najmłodszych. Nieleczona depresja wczesnodziecięca może prowadzić do trudnych konsekwencji w dorosłym życiu takich jak uzależnienie od alkoholu i narkotyków, uwikłanie w sekty czy trudności w założeniu rodziny. W zdecydowanej większości przypadków zaburzenia depresyjne ujawniające się w okresie dojrzewania nawracają w okresie dorosłości.
Oto 8 najczęstszych objawów sygnalizujących, że Twoje dziecko może cierpieć na depresję dziecięcą:
- Drażliwość – powracające ataki histerii i rozpaczy, nadmierna płaczliwość, łatwe popadanie w złość i irytację. Niekiedy zupełnie irracjonalne powody wyprowadzające dziecko z równowagi, które nie ustępują pod jarzmem merytorycznych argumentów i tłumaczeń.
- Zobojętnienie na otoczenie – brak chęci nawiązywania kontaktu i relacji z rówieśnikami. Alarmującym sygnałem są komunikaty przekazywane przez dziecko wprost typu „chciałbym już nie żyć”, „lepiej by było beze mnie”.
- Brak energii, rezygnacja z aktywności będących przyjemnymi dla dziecka – dzieci cechują się zazwyczaj energicznością i otwartością na poznawanie nowych zjawisk i doświadczanie otoczenia. W sytuacji gdy najmłodsi zmniejszają swoje zaangażowanie w interesujące je dotychczas aktywności, wydają się być osowiałe, leniwe, wówczas możemy podejrzewać, że dotknęły jego sfery psychicznej problemy zaburzeń depresyjnych.
- Pobudzenie psychoruchowe i somatyczne – niekiedy z kolei nadmierna agresja może być objawem depresji. W ten sposób dziecko próbuje zwrócić na siebie uwagę i przekazać informację o niepokojących go emocjach. Często depresji towarzyszą również takie objawy depresyjne jak bóle brzucha, głowy, nudności, wymioty, biegunki, kołatanie serca, moczenie nocne, które nie znajdują medycznej przyczyny w konkretnej chorobie. Następstwem zachowań agresywnych mogą być również próby okaleczenia się oraz reaguje przemocą wobec rówieśników.
- Problemy ze snem i apetytem – częste budzenie się w nocy z napadami koszmarów sennych oraz brak chęci do jedzenia
- Ucieczka w świat wirtualny – silne uzależnienie od gier komputerowych oraz przestrzeni wirtualnej. Spędzanie niemal każdego wolnego czasu przed telefonem lub komputerem to również znak, że dziecko ucieka myślami i emocjami poza otaczającą go rzeczywistość.
- Nadmierne zainteresowanie tematyką śmierci – intensywne myśli o końcu życia, wypytywanie stałe członków rodziny o kwestie eschatologiczne oraz uczucie beznadziejności wobec świata.
- Obniżenie samooceny – dotyczy szczególnie nastolatków, brak poczucia sprawstwa i wpływu na zmianę przyszłości i swojej sytuacji, niewychodzenie przed szereg, brak dążeń do zdobywania nowych umiejętności w życiu.
Jak pomóc dziecku z depresją?
Przede wszystkim być niemal ciągle obecnym przy dziecku w momencie przeżywania silnych trudności. Nawet jeśli objawy depresyjne są wyłącznie stanem przejściowym, nasza obecność i poświęcenie uwagi dziecku może przyczynić się do odkrycia i rozwiązania trawiących go problemów. Nic tak nie buduje wzajemnej relacji, empatii i zrozumienia między dziećmi jak poświęcony im czas. Pokaż, że dziecko zawsze może na Ciebie liczyć. Nie lekceważ jednocześnie przeżyć wewnętrznych dziecka i ujawnionych przez niego problemów. Jeśli nasza obecność i rozmowa nie rozwiążą jednak przyczyny pojawiających się zaburzeń zachowania, koniecznie należy się wówczas udać z wizytą do psychologa lub psychiatry dziecięcego. Pamiętaj, że depresja jest poważną i przewlekłą chorobą, która zmienia życie całej rodziny – choroba ta jednocześnie nie zna granicy wieku.
Skorzystaj z programu UPRIGHT na Dolnym Śląsku!
W ramach profilaktyki zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w całej Polsce uruchamiane są pilotażowe projekty prowadzone przez środowiskowe centra zdrowia psychicznego. Na Dolnym Śląsku w ramach działań Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego wystartował właśnie program UPRIGHT, który przeprowadza szkolenia dla nauczycieli oraz zajęcia dla dzieci i rodziców, które pomogą im w nauce kompetencji społeczno-emocjonalnych oraz radzenia sobie z porażkami. Szerokie wdrożenie programu promocji zdrowia UPRIGHT jest jednym ze skutecznych narzędzi wspierających uczniów klas V-VIII (12-14lat) w poprawie i utrzymaniu dobrej kondycji psychicznej, co w efekcie zapobiega przyszłym zaburzeniom psychicznym, emocjonalnym oraz uzależnieniom behawioralnym u młodych ludzi. Program dostarcza sprawdzonych narzędzi budujących odporność psychiczną wśród nastolatków oraz jest źródłem rzetelnej wiedzy nt. zdrowia psychicznego i uczy wielu istotnych umiejętności, tak aby dzieci i młodzież, a także rodzice lepiej radzili sobie w życiu z pojawiającymi się trudnościami. Oba podmioty lecznicze zaangażowane w program zapewniają profesjonalna kadrę przygotowaną do wdrażania programu UPRIGHT – lekarzy psychiatrii dziecięcej, psychologów, psychoterapeutów, pedagogów i terapeutów uzależnień. Do udziału w projekcie zostanie zaproszonych 10 gmin województwa dolnośląskiego, ok. 15 szkół podstawowych, 250 nauczycieli oraz 600 rodziców. Już teraz sprawdź czy Twoja szkoła bierze udział w projekcie UPRIGHT!
Rodzicu! Tutaj możesz zgłosić się, jeśli Twoje dziecko potrzebuje pomocy! Lista podmiotów [DOLNY ŚLĄSK]:
- Wrocławskie Centrum Zdrowia Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Samuela Bogumiła Lindego 19-21, 51-138 Wrocław, pzp-rejestracja@spzoz.wroc.pl, 71 355 63 61, 71 355 65 18 2.
- Centrum Neuropsychiatrii „Neuromed” Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Białowieska 74A, 54-235 Wrocław, sekretariat@neuropsychiatria.com, 71 350 17 80, wewn. 303, 516 021 956, 71 350 17 30 wewn. 47
- Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego, ul. Koszarowa 5, 51-149 Wrocław, sekretariat@szpital.wroc.pl, 71 395 74 26, 71 326 13 27 do 31
- Dzienny Ośrodek Psychiatrii i Zaburzeń Mowy dla Dzieci i Młodzieży, ul. Wołowska 9, 51-116 Wrocław, sekretariat@dopdim.pl, 71 352 84 12, 71 352 79 91
- CPTP SALUS Spółka z o. o., ul. Jarzębinowa 7, 55-095 Długołęka, salus.dlugoleka@gmail.com, 789 027 125
- Oddział Fundacji „Promyk Słońca” Centrum Diagnostyczno-Rehabilitacyjne NZOZ, ul. Swobodna 8a, 50-088 Wrocław, fundacja@promykslonca.pl, 71 782 77 77
- Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży w Mikoszowie przy Stowarzyszeniu Św. Celestyna, Mikoszów 27, 57-100 Mikoszów, poradnia_psych@celestyn.pl, 727 545 999
- Psychologus Poradnia, ul. Długa 28A, 51-180 Psary, psychologus@icloud.com, 601 933 410
- Poradnia dla Dzieci i Młodzieży. Psychoterapia i Rozwój, Radomierz 60a, 58-520 Radomierz, biuro@erapsyche.com, 690 007 818 10.
- Specjalistyczny Szpital im. dra Alfreda Sokołowskiego, ul. Batorego 4, 58-300 Wałbrzych, sekretariat@zdrowie.walbrzych.pl, 74 648 97 42, 74 648 96 00 11.
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Ars Medica” Sp. z o. o., ul. M. Konopnickiej 4, 58-100 Świdnica, ars-medica@wp.pl, 74 852 03 67
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Reha-Med”, ul. Garncarska 3, 58-200 Dzierżoniów, jacekprysak@interia.pl, 74 831 70 00
- Polkowickie Centrum Usług Zdrowotnych – Zakład Opieki Zdrowotnej S. A., ul. Kardynała B. Kominka 7, 59-101 Polkowice, pcuz@pcuz.pl, 74 746 08 00
- Dolnośląskie Centrum Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży w Lubinie Sp. z o. o., ul. Marii Konopnickiej 5, 59-300 Lubin, poczta@dczpdm.lubin.pl, 726 700 774
- Wielospecjalistyczny Szpital – Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Zgorzelcu, ul. Warszawska 30, 59-900 Zgorzelec, sekretariat@spzoz.zgorzelec.pl, 75 772 29 00
- Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Bolesławcu, ul. Aleja Tysiąclecia 30, 59-700 Bolesławiec, sekertariat@szpitalpsychiatryczny.pl, 75 616 26 48, 75 616 26 48 wew. 317, 506 192 824
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Powiatowe Centrum Zdrowia Sp. z o. o., ul. Gustawa Morcinka 7, 59-600 Lwówek Śląski, sekretarit@pczlwowek.pl, 75 782 01 04
