Abulia (tzw. syndrom amotywacyjny) to zaburzenie psychiczne polegające na całkowitym braku motywacji do działania. Schorzenie to brzmi bardzo atypowo i można je utożsamiać również ze zwyczajnym zaniżeniem nastroju. Jeśli jednak występuje w sposób długotrwały, może prowadzić do poważnych chorób natury psychicznej. W ostatnich latach obserwujemy bowiem u nastolatków gwałtowny wzrost zachowań zagrażających ich życiu. Niestety, przymusowa izolacja spowodowana pandemią COVID-19 jedynie pogłębiła te zjawiska. Jak rozpoznać abulię u nastolatka? Kiedy należy udać się z dzieckiem do specjalisty? Czy zjawisko abulii można wyleczyć?
Doświadczenie pandemii w sposób znaczący wpłynęło na system edukacji, wychowanie, podejście do nauki. Z różnych pozycji społecznych obserwowaliśmy, jak w nowej sytuacji odnajdują się dzieci. Część uczniów z powodu frustracji i nałożenia się różnych problemów doświadczyła depresji i wynikających z niej zachowań ryzykownych. Abulia to objaw kliniczny pod postacią zaburzenia aktywności, polegający na chorobliwym niedostatku lub braku woli, który przejawia się w niemożności podejmowania decyzji i działania. Abulia to zjawisko, które może stanowić objaw współistniejący przy depresji lub do niej prowadzić. Z całą pewnością schorzenie abulii może także stanowić bezpośrednie następstwo pandemii i obostrzeń sanitarnych z nią związanych. Co istotne, stanowi ona również jeden z bezpośrednich skutków używania THC (substancji czynnej marihuany i jej żywicy – haszyszu). Z badań wynika, że u palaczy marihuany syndrom abulii występuje znacznie częściej niż w przypadku skutków uzależnienia od alkoholu i utrzymuje się długo jeszcze po odstawieniu narkotyku. Zjawisko abulii powszechnie występuje również u osób uzależnionych od gier komputerowych i Internetu oraz spędzających długie godziny przed monitorem.
Do najczęściej występujących objawów abulii należą:
- Brak zainteresowań i stopniowe wycofywanie się z jakichkolwiek reakcji z otoczeniem
- Trudności z podjęciem jakiegokolwiek działania
- Ospałość, apatia
- Stopniowe wycofywanie się z wcześniej podejmowanych aktywności
- Spóźnione reakcje emocjonalne, trudności w porozumiewaniu się
- Patrzenie na aktywność i działanie przez pryzmat braku sensu w podejmowaniu jakiejkolwiek czynności
Zjawisko abulii nasiliło się w wyniku przejścia systemu nauczania w szkołach na tryb zdalny. Długotrwałe siedzenie przed komputerem, dodatkowo brak ruchu oraz odcięcie od kontaktów rzeczywistych spowodował, że dzieci wpadły w swego rodzaju błędne koło. Z jednej strony przestrzegamy młodzież przed nadmiernym siedzeniem przed ekranem monitora, z drugiej dzieci zostały zmuszone do zmiany na niestacjonarny tryb nauczania. Nierzadko w czasie lekcji robili na komputerach zupełnie inne rzeczy niż słuchanie lekcji.
Aby zrozumieć czym jest zjawisko abulii, musimy się również zastanowić nad znaczeniem słowa „motywacja”. Motywacja polega na postawieniu sobie konkretnego celu, zaplanowania swoich działań zmierzających do jego realizacji oraz konsekwencji w wykonywaniu założonego planu. Istotne są więc kwestie zachęcające (motywujące) nas do podjęcia określonego działania – chęć zdobywania wiedzy, nowych umiejętności, doświadczenia radości, satysfakcji, ryzyka. W przypadku abulii, czyli braku motywacji dana osoba ma poczucie tzw. niemożności działania oraz braku wiary w możliwość jakiejkolwiek zmiany w swoim życiu.
Abulia niezwykle często pojawia się w depresji, ale również w schizofrenii czy klasycznych zaburzeniach nastroju. Smutek i przygnębienie to uczucia znane każdemu z nas. Gdy jednak utrzymują się przez długi czas i znacząco wpływają na życie dziecka, możemy wówczas mieć do czynienia już z chorobą jaką jest depresja. Niestety, bardzo często objawy abulii są lekceważone, a choroba pozostaje niezdiagnozowana prowadząc do wyżej wskazanych schorzeń psychicznych. Jeśli brak aktywności u dziecka i nastolatka utrzymuje się długotrwale, wówczas powinniśmy skorzystać z pomocy specjalisty tj. psychoterapeuty, który pomaga stopniowo uczyć się wyznaczania m.in. prostych celów i ich realizacji. Dodatkowo prowadzona jest również farmakoterapia z uwagi na często identyfikowane zaburzenie wytwarzania hormonu szczęścia – dopaminy.
Kryzys psychiczny objawiający się w postaci abulii może spotkać każdego – bez względu na wiek. Z uwagi jednak na niedojrzałość zarówno fizyczną jak i emocjonalną dzieci i nastolatków, nieleczone zjawisko abulii może mieć wobec nich dramatyczne konsekwencje w życiu dorosłym. Jeśli bowiem dzieci utracą zdolność do podejmowania decyzji, doświadczania przyjemności, satysfakcji i osiągania postępu w życiu, wówczas nie będą potrafiły wrócić myślami do stanu normalności, w którym wyrośli. Znakiem ostrzegawczym powinno być zawsze dla nas brak radzenia sobie z dotychczasowymi zadaniami, takimi jak nauka, funkcjonowanie w domu czy relacje z bliskimi i znajomymi. Jeśli widoczna jest istotna zmiana w zachowaniu, niekiedy widoczne jest cierpienie, powinien to być sygnał alarmowy dla rodziców, że dzieje się coś co wymaga oceny i być może interwencji specjalisty.
Skorzystaj z programu UPRIGHT na Dolnym Śląsku!
W ramach profilaktyki zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, w całej Polsce uruchamiane są pilotażowe projekty prowadzone przez środowiskowe centra zdrowia psychicznego. Na Dolnym Śląsku w ramach działań Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego wystartował właśnie program UPRIGHT, który przeprowadza szkolenia dla nauczycieli oraz zajęcia dla dzieci i rodziców, które pomogą im w nauce kompetencji społeczno-emocjonalnych oraz radzenia sobie z porażkami. Szerokie wdrożenie programu promocji zdrowia UPRIGHT jest jednym ze skutecznych narzędzi wspierających uczniów klas V-VIII (12-14lat) w poprawie i utrzymaniu dobrej kondycji psychicznej, co w efekcie zapobiega przyszłym zaburzeniom psychicznym, emocjonalnym oraz zapobieganie uzależnieniom behawioralnym u młodych ludzi. Program dostarcza sprawdzonych narzędzi budujących odporność psychiczna wśród nastolatków oraz jest źródłem rzetelnej wiedzy nt. zdrowia psychicznego i uczy wielu istotnych umiejętności, tak aby dzieci i młodzież, a także rodzice lepiej radzili sobie w życiu z pojawiającymi trudnościami. Oba podmioty lecznicze zaangażowane w program zapewniają profesjonalna kadrę przygotowana do wdrażania programu UPRIGHT – lekarzy psychiatrii dziecięcej, psychologów, psychoterapeutów, pedagogów i terapeutów uzależnień. Do udziału w projekcie zostanie zaproszonych 10 gmin województwa dolnośląskiego, ok. 15 szkół podstawowych, 250 nauczycieli oraz 600 rodziców. Sprawdź czy Twoja szkoła bierze udział w projekcie UPRIGHT!
Rodzicu! Tutaj możesz zgłosić się, jeśli Twoje dziecko potrzebuje pomocy! Lista podmiotów:
- Wrocławskie Centrum Zdrowia Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Samuela Bogumiła Lindego 19-21, 51-138 Wrocław, pzp-rejestracja@spzoz.wroc.pl, 71 355 63 61, 71 355 65 18 2.
- Centrum Neuropsychiatrii „Neuromed” Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Białowieska 74A, 54-235 Wrocław, sekretariat@neuropsychiatria.com, 71 350 17 80, wewn. 303, 516 021 956, 71 350 17 30 wewn. 47
- Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Gromkowskiego, ul. Koszarowa 5, 51-149 Wrocław, sekretariat@szpital.wroc.pl, 71 395 74 26, 71 326 13 27 do 31
- Dzienny Ośrodek Psychiatrii i Zaburzeń Mowy dla Dzieci i Młodzieży, ul. Wołowska 9, 51-116 Wrocław, sekretariat@dopdim.pl, 71 352 84 12, 71 352 79 91
- CPTP SALUS Spółka z o. o., ul. Jarzębinowa 7, 55-095 Długołęka, salus.dlugoleka@gmail.com, 789 027 125
- Oddział Fundacji „Promyk Słońca” Centrum Diagnostyczno-Rehabilitacyjne NZOZ, ul. Swobodna 8a, 50-088 Wrocław, fundacja@promykslonca.pl, 71 782 77 77
- Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży w Mikoszowie przy Stowarzyszeniu Św. Celestyna, Mikoszów 27, 57-100 Mikoszów, poradnia_psych@celestyn.pl, 727 545 999
- Psychologus Poradnia, ul. Długa 28A, 51-180 Psary, psychologus@icloud.com, 601 933 410
- Poradnia dla Dzieci i Młodzieży. Psychoterapia i Rozwój, Radomierz 60a, 58-520 Radomierz, biuro@erapsyche.com, 690 007 818 10.
- Specjalistyczny Szpital im. dra Alfreda Sokołowskiego, ul. Batorego 4, 58-300 Wałbrzych, sekretariat@zdrowie.walbrzych.pl, 74 648 97 42, 74 648 96 00 11.
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Ars Medica” Sp. z o. o., ul. M. Konopnickiej 4, 58-100 Świdnica, ars-medica@wp.pl, 74 852 03 67
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Reha-Med”, ul. Garncarska 3, 58-200 Dzierżoniów, jacekprysak@interia.pl, 74 831 70 00
- Polkowickie Centrum Usług Zdrowotnych – Zakład Opieki Zdrowotnej S. A., ul. Kardynała B. Kominka 7, 59-101 Polkowice, pcuz@pcuz.pl, 74 746 08 00
- Dolnośląskie Centrum Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży w Lubinie Sp. z o. o., ul. Marii Konopnickiej 5, 59-300 Lubin, poczta@dczpdm.lubin.pl, 726 700 774
- Wielospecjalistyczny Szpital – Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Zgorzelcu, ul. Warszawska 30, 59-900 Zgorzelec, sekretariat@spzoz.zgorzelec.pl, 75 772 29 00
- Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Bolesławcu, ul. Aleja Tysiąclecia 30, 59-700 Bolesławiec, sekertariat@szpitalpsychiatryczny.pl, 75 616 26 48, 75 616 26 48 wew. 317, 506 192 824
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Powiatowe Centrum Zdrowia Sp. z o. o., ul. Gustawa Morcinka 7, 59-600 Lwówek Śląski, sekretarit@pczlwowek.pl, 75 782 01 04
