W naszym życiu modlitwy pojawiają się przeszkody. Jak poradzić sobie z roztargnieniami w czasie modlitwy?
Sercem modlitwy jest obecność przy Bogu. Stąd każda modlitwa powinna się rozpoczynać od naszego stanięcia w Bożej obecności, a trwanie w tej świadomości jest istotą modlitwy. Jednak w czasie naszej modlitwy pojawiają się roztargnienia (rozproszenia). Źródłem rozproszeń zewnętrznych są okoliczności, które wpływają negatywnie na modlitwę, jak: zmęczenie fizyczne i psychiczne, nieodpowiednie miejsce lub czas modlitwy, brak koncentracji i nerwowy styl życia, wejście w modlitwę bez wyciszenia i przygotowania. Natomiast rozproszenia wewnętrzne wynikają z nierozwiązanych problemów emocjonalnych i duchowych, jak niedojrzałość uczuciowa, nieuporządkowane problemy emocjonalne, głębokie zranienia, obsesje czy kompleksy.
Z rozproszeniami mamy zwykle do czynienia wtedy, gdy podczas modlitwy powtarzamy te same formuły. I tak choćby w czasie Mszy niektórzy zachowują się jak zaprogramowani, powtarzając, bez żadnego zastanowienia, w sposób zautomatyzowany wyuczone słowa. Jedna z pouczających historyjek opowiada o dyskusji właściciela ziemskiego z chłopem. Pan utrzymywał, że modlitwa bez rozproszenia jest niemożliwa, drugi – że jest możliwa. Wówczas właściciel rzucił swojemu poddanemu wyzwanie: „Jeśli będziesz zdolny wyrecytować tylko Ojcze nasz bez rozproszenia, podaruję ci mojego konia”. Zdumiony chłop przyjął wyzwanie. Zamknął oczy, złożył ręce do modlitwy i zaczął: „Ojcze nasz, któryś jest w niebie… ale czy dasz mi jeszcze siodło?”.
Jak przezwyciężać roztargnienia na modlitwie? Przede wszystkim trzeba się przygotować do modlitwy, oderwać się od innych spraw, aby stanąć w obecności Boga. Jeśli jednak jakieś wydarzenie rozprasza nas i pojawia się stale w naszym umyśle, wówczas pokazuje nam, co tak naprawdę jest dla nas ważne. Należy zatem włączyć takie rozproszenie do naszej modlitwy. Ale również zastanowić się, co znaczy dla mnie jakieś wydarzenie, skoro nie mogę o niczym innym myśleć i utrudnia mi skupienie na modlitwie. Proszę wówczas Boga, aby obdarzył mnie pokorą i cierpliwością. A jeśli są to na przykład osoby, które mnie zraniły, wówczas powierzam te osoby Bogu. Jeśli zatem gdy rozproszenie pojawi się w czasie modlitwy i zorientujemy się, że uwaga uciekła nam w inne miejsce, trzeba ze spokojem i bez irytacji wrócić do świadomości tego, że Bóg jest przy nas, i tym samym do modlitwy.
Katechizm Kościoła Katolickiego podpowiada: „Próba odrzucenia roztargnienia równałaby się popadnięciu w jego sidła, podczas gdy wystarczy powrócić do swego serca: roztargnienie wyjawia nam, do czego jesteśmy przywiązani, i pokorne uświadomienie sobie tego przed Panem powinno obudzić naszą miłość przede wszystkim do Niego przez zdecydowane ofiarowanie Mu naszego serca, by je oczyścił. Tu właśnie ma miejsce walka: chodzi o wybór Pana, któremu mamy służyć (KKK 2729). Warto zatem pamiętać, że modlitwa zakłada podejmowanie wysiłku oraz walkę „przeciw nam samym i przeciw podstępom kusiciela” (KKK 2752). A to z kolei wpływa na jakość naszego życia i odwrotnie.
Ks. Leszek Smoliński
