Obecne czasy nie sprzyjają przedsiębiorcą. Wysoka inflacja, rosnące koszty energii elektrycznej to tylko część problemów z jakimi zmagają się na co dzień. Niektórzy z nich podejmują decyzję o zawieszeniu działalności, zaś niektórzy decydują się na bardziej radykalne kroki w postaci zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej. O tym, czym różni się zawieszanie działalności gospodarczej od jej zakończenia oraz o czym muszą pamiętać przedsiębiorcy podejmujący takie kroki, omówione zostanie w poniższym artykule.
Zawieszenie działalności gospodarczej to nic innego jak czasowa przerwa w jej prowadzeniu. Zgodnie z treścią art. 22 ustawy z dnia 6 marca 2018 r.- Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach określonych w niniejszej ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych.
Z powyższego uprawnienia może skorzystać również przedsiębiorca, który zatrudnia wyłącznie pracowników przebywających na:
- urlopie macierzyńskim,
- urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- urlopie wychowawczym lub
- urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu.
Przedsiębiorca chcący zawiesić działalność gospodarczą może tego dokonać:
- bez podania przyczyny,
- na czas nieokreślony, jednakże nie krótszy niż 30 dni oraz
- kilkukrotnie.
Procedura dotycząca zawieszenia działalności gospodarczej
Przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może zawiesić działalność na dwa sposoby. Pierwszym z nich jest wypełnienie druku CEIDG-1 i złożenie go osobiście w urzędzie lub nadanie go listem poleconym. Drugim sposobem jest możliwość zawieszenia działalności gospodarczej za pośrednictwem Internetu. Wówczas przedsiębiorca winien posiadać profil zaufany za pomocą, którego dopełni wszelkich formalności związanych z zawieszeniem działalności.
Przedsiębiorca zanim podejmie kroki związane z zawieszeniem działalności, nie może zatrudniać pracowników:
- na umowę o pracę,
- na zasadzie powołania, wyboru, mianowania,
- na spółdzielczą umowę o pracę.
Przed podjęciem czynności przedsiębiorca zobowiązany jest do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem. Wyjątek stanowią umowa zlecenie oraz umowa o dzieło, których nie trzeba rozwiązywać. Przedsiębiorca ma również obowiązek wyrejestrować pracowników w ciągu 7 dni od daty ustania stosunku pracy z ubezpieczeń.
Przedsiębiorca zobowiązany jest do wypełnienia formularza ZUS ZWUA. Datą wyrejestrowania z ubezpieczeń będzie dzień następujący po dniu rozwiązania stosunku pracy. Nadto należy podać przyczynę wyrejestrowania oraz wyrejestrować zgłoszonych do ubezpieczeń członków rodziny na formularzu ZUS ZCNA.
Dokumenty w prosty sposób można wysłać do ZUS elektronicznie, za pośrednictwem programu płatnik w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego podpisem kwalifikowany lub aplikacji ePłatnik dostępnej na PUE, podpisując się podpisem kwalifikowanym bądź Profilem Zaufanym.
Zobowiązanie wobec ZUS?
Zawieszenie działalności skutkuje ustaniem obowiązku opłacania składek ZUS oraz podatków. Zgłoszenie zawieszenia działalności w CEIDG powoduje, iż informacje są bezpośrednio przekazywane do ZUS, który w tym zakresie przygotuje odpowiednie formularze:
- ZUS ZWPA – wyrejestrowanie płatnika składek,
- ZUS ZWUA – wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz wyrejestrowanie z ubezpieczeń osób współpracujących,
- ZUS ZCNA – wyrejestrowanie zgłoszonych członków rodziny osoby ubezpieczonej – osoby prowadzącej działalności gospodarczą, osoby współpracującej.
Wyjątek stanowi sytuacja, w której przedsiębiorca decyduje się zawiesić działalność z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem. Wówczas przedsiębiorca może skorzystać z opłacania składek z budżetu państwa. Jednakże w tym zakresie musi zgłosić taką wolę do ZUS. Podczas zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie jest zobowiązany do płacenia składek bowiem nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Przedsiębiorca musi również przemyśleć z jaką datą nastąpi zawieszenie. Najlepiej dokonać tego z początkiem miesiąca bowiem w sytuacji zgłoszenia zawieszenia w trakcie, przedsiębiorca będzie obowiązany do opłacenia składki zdrowotnej za cały miesiąc, składki na ubezpieczenia społeczne proporcjonalnie do liczby dni,w których w danym miesiącu działalność była aktywna.
Przedsiębiorca pamiętać musi również o tym, iż prawo do świadczeń zdrowotnych wygasa z upływem 30 dni od dnia ustania okresu podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Przedsiębiorca ma możliwość skorzystania z prawa do świadczeń zdrowotnych w okresie zawieszenia. Wówczas winien zgłosić się do NFZ. Dobrowolnie może się również przystąpić do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, zaś nie może zgłosić się do ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego.
Działania podejmowane podczas zawieszenia działalności gospodarczej
Podczas zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może:
- wykonywać działalności gospodarczej i
- osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:
1) może wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów;
2) może przyjmować należności i jest obowiązany regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
3) może zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;
4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;
6) może osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
7) może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą;
8) może powołać albo odwołać zarządcę sukcesyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. poz. 1629).
Zawieszenie działalności przy spółce cywilnej
Aby zawiesić działalność prowadzoną w formie spółki cywilnej, przedsiębiorca musi podjąć kilka kroków. W pierwszej kolejności przedsiębiorca zgłasza zawieszenie do GUSdo rejestru REGON, nie później niż w terminie 7 dni od dnia zawieszenia spółki cywilnej. Następnie zgłasza zawieszenie do urzędu skarbowego na formularzu NIP-2, nie później niż 7 dni od dnia zawieszenia spółki cywilnej. Po dopełnieniu formalności w GUS i urzędzie skarbowym oraz po dacie zawieszenia spółki cywilnej, przedsiębiorca może potwierdzić zawieszenie w CEIDG.
Co istotne na zawieszenie spółki cywilnej muszą wyrazić zgodę wszyscy wspólnicy. Oznacza to, że przed dopełnieniem wszelkich formalności, o których mowa powyżej, pod wnioskiem do GUS powinny się znaleźć podpisy wszystkich wspólników, wszyscy wspólnicy powinni dokonać zgłoszenia do urzędu skarbowego oraz złożyć wniosek do CEIDG.
Zakończenie działalności gospodarczej.
Zamknięcie działalności gospodarczej wymaga przez przedsiębiorcę dopełnienia kilku formalności i podjęcia w tym celu stosownych kroków. Pierwszym z nich, podobnie jak w przypadku zawieszenia działalności, jest dokonanie zgłoszenia w CEIDG. Przedsiębiorca dokonuje tego na druku CEIDG-1. Wniosek może zostać złożony w terminie 7 dni od dnia faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Wniosek można złożyć drogą elektroniczną, osobiście w urzędzie miasta lub gminy, a także za pośrednictwem poczty. Po dokonaniu wykreślenia, przedsiębiorca ma możliwość pobrać zaświadczenie o wykreśleniu z CEIDG firmy. Jednocześnie informacje są automatycznie przekazywane do urzędu skarbowego, Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
Składki ZUS
W przypadku złożenia wniosku CEIDG-1, ZUS automatycznie wyrejestruje przedsiębiorcę. W tym zakresie ZUS przygotuje odpowiednie formularze:
- ZUS ZWPA – wyrejestrowanie płatnika składek
- ZUS ZWUA – wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą oraz wyrejestrowanie z ubezpieczeń osób współpracujących
- ZUS ZCNA – wyrejestrowanie zgłoszonych członków rodziny osoby ubezpieczonej – osoby prowadzącej działalności gospodarczą, osoby współpracującej.
Termin wyrejestrowania z ubezpieczeń osoby, która była u przedsiębiorcy zatrudniona a także wszystkich zgłoszonych członków rodzin wynosi 7 dni od daty ustania obowiązku ubezpieczeń.
Rozliczenie z urzędem skarbowym
Zakończenie działalności gospodarczej ma swoje konsekwencje w sferze podatkowej. Na przedsiębiorcy ciążą dodatkowe obowiązki w zakresie dokonania rozliczeń podatkowych. Przedsiębiorca zobowiązany jest przygotować spis z natury dla celów PIT I VAT oraz zestawienie towarów, środków trwałych oraz wyposażenia, które w dniu likwidacji pozostało na stanie firmy. Zamiar przygotowania spisu należy zgłosić co najmniej na 7 dni przed terminem jego sporządzenia do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Przedsiębiorca ma obowiązek również rozliczyć podatek dochodowy. W tym celu należy przygotować wykaz składników majątku firmy, spis z natury na dzień zamknięcia działalności. Wykaz składników majątku firmy winien zawierać m.in. nazwę składnika, wartość nabywczą, czy kwotę wydatków, jakie zostały poniesione na nabycie składnika majątku.
Spis z natury przygotowywany jest wówczas, gdy przedsiębiorca prowadził podatkową księgę przychodów i rozchodów (PKPiR) bądź opłacał podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Spis winien być sporządzony na dzień likwidacji. Spisu nie muszą sporządzać przedsiębiorcy, którzy są podatnikami prowadzącymi księgi rachunkowe oraz opodatkowanych w formie karty podatkowej.
Należy pamiętać, że w sytuacji zakończenia działalności gospodarczej, majtek firmy staje się majątkiem prywatnym osoby prowadzącej działalność. Przedsiębiorca, chcący sprzedać składniki majątku, winien tego dokonać w ciągu sześciu lat (licząc od pierwszego dnia miesiąca, który nastąpi po miesiącu, w którym zaprzestano prowadzenia działalność gospodarczą). Wówczas przedsiębiorca nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego z tego tytułu. Jeżeli sprzedaż nastąpi wcześniej, wówczas powstanie obowiązek zapłaty podatku.
Podsumowując, w zależności od sytuacji danego przedsiębiorcy, każdy z nich ma prawo wyboru w zakresie zakończenia bądź zawieszenia działalności. Jak wynika z powyższego procedura ta nie jest skomplikowana, jednakże wymaga od przedsiębiorcy podjęcia stosownych kroków i przygotowania stosownych dokumentów, tak aby prawidłowo dokonać bądź wyrejestrowania bądź zawieszenia działalności. W zależności od rodzaju prowadzanej działalności, czynności te mogą się od siebie różnić. Niemniej należy wskazać, iż dla przedsiębiorcy, który chciałby zrobić sobie chwile przerwy w prowadzeniu firmy, czy też zatrudnić się na umowie o pracę, wskazane będzie zawieszenie, zaś w przypadku kiedy sytuacja ekonomiczna danego przedsiębiorcy jest wątpliwa i generuje więcej strat niż zysku, należałoby rozważyć zakończenie prowadzenia biznesu. Przed podjęciem tak istotnej decyzji warto zawsze rozważyć plusy jak i minusy, tak aby być pewnym swojej decyzji oraz konsekwencji z nią związanych.
Projekt powstał przy dofinansowaniu z Fundacji Agencji Rozwoju Przemysłu, pod patronatem Fundacji Popieram Dolny Śląsk oraz Fundacji Skutecznie do przodu, we współpracy z Wicemarszałkiem Województwa Dolnośląskiego – Marcinem Krzyżanowskim
