W dniach 8-9 czerwca 2023 r. w Kazachstanie odbyło się Międzynarodowe Forum Astana, które stało się platformą skupiającą wysiłki społeczności międzynarodowej na rzecz rozwiązywania globalnych problemów. Dwudniowe wydarzenie zgromadziło ponad 1000 uczestników i ponad 100 prelegentów w ponad 40 sesjach panelowych, nieformalnych dyskusjach i wydarzeniach towarzyszących w celu znalezienia w drodze dialogu rozwiązań w kwestiach takich jak bezpieczeństwo międzynarodowe, zmiana klimatu, brak bezpieczeństwa żywnościowego i bezpieczeństwo energetyczne.
Globalne wyzwania obecnych czasów
Prezydent Kasym-Żomart Tokajew w swoim przemówieniu na otwarciu Międzynarodowego Forum Astana wezwał kraje świata do uznania potrzeby zjednoczenia, mimo że presja geopolityczna je od siebie oddala.
Witając gości – szefów państw i rządów, przedstawicieli dyplomacji, biznesu i środowisk akademickich ze wszystkich kontynentów – prezydent zaznaczył, że Międzynarodowe Forum Astana jest platformą dialogu, której misją jest otwarte omawianie sytuacji na świecie; identyfikowanie głównych wyzwań i kryzysów; stawianie czoła tym wyzwaniom poprzez dialog w duchu wzajemnej współpracy; odnowienie i przywrócenie wspólnej kultury multilateralizmu; wzmocnienie głosu na rzecz pokoju, postępu i solidarności.
Zdaniem głowy państwa Forum bezpośrednio przyczynia się do aktywniejszej interakcji, a w okresie bezprecedensowych napięć geopolitycznych jest potrzebne bardziej niż kiedykolwiek.
Zdaniem prezydenta jedyną uniwersalną globalną organizacją zdolną dziś do zjednoczenia ludzkości jest ONZ.
„Rozwiązanie obecnych wyzwań wymaga kompleksowej reformy Rady Bezpieczeństwa. Konieczne jest, aby głosy przedstawicieli >>średnich mocarstw<< w Radzie brzmiały głośniej i były słyszane” – powiedział.
Kazachstan zdecydowanie opowiada się za całkowitym rozbrojeniem nuklearnym i przestrzega Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej. Kraj zainicjował proces pokojowy w Astanie w celu rozwiązania kryzysu w Syrii. Jest także gospodarzem Kongresu Przywódców Światowych i Tradycyjnych Religii, a konferencja na temat Interakcji i Środków Budowy Zaufania w Azji (CICA) z siedzibą w Astanie stała się autorytatywnym mechanizmem rozwiązywania regionalnych i globalnych problemów.
Kazachstan aktywnie angażuje się w przezwyciężanie kryzysu humanitarnego w Afganistanie. Zdaniem Kasyma-Żomarta Tokajewa istnieje potrzeba dalszego budowania kompleksowej pomocy dla Afgańczyków pod auspicjami ONZ. W tym celu w kazachskim mieście Ałmaty powinno powstać Regionalne Centrum ONZ ds. Celów Zrównoważonego Rozwoju dla Azji Centralnej i Afganistanu.
Rola Kazachstanu na transkaspijskim międzynarodowym szlaku transportowym
„Kazachstan od dawna jest skrzyżowaniem dróg między Wschodem i Zachodem, Północą i Południem. Pomimo geopolitycznych wstrząsów nasz kraj nadal pełni rolę gospodarczej lokomotywy Azji Centralnej. Nadal przyciągamy znaczące inwestycje zagraniczne i zapewniamy wyjątkowe warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Kazachstanie. Jednocześnie liczymy na wzajemną odpowiedzialność naszych zagranicznych partnerów. To są główne zasady naszej polityki” – powiedział prezydent Kasym-Żomart Tokajew.
W ubiegłym roku kazachski eksport wzrósł o prawie 40 %. I choć znaczna część PKB jest generowana przez sektor energetyczny, rośnie chęć kraju do dywersyfikacji źródeł energii.
Ponadto Korytarz Środkowy, czyli Transkaspijski Międzynarodowy Szlak Transportowy, łączący Chiny z Unią Europejską, stwarza nowe możliwości dla handlu i inwestycji. Trasa ta skróci czas transportu towarów przez Ocean Indyjski o prawie połowę. Jak podkreśla prezydent, Kazachstan jest dziś na prawdę globalnym i wiarygodnym partnerem handlowym i gospodarczym.
Podczas sesji panelowej Międzynarodowego Forum Astana „Środkowy korytarz: wzmocnienie więzi euroazjatyckich” czołowi światowi eksperci dyskutowali o poprawie wydajności Transkaspijskiego Międzynarodowego Szlaku Transportowego i zwrócili uwagę na kluczową rolę Kazachstanu jako węzła tranzytowego. Przez 5 miesięcy 2023 roku wolumen ruchu tranzytowego przez Kazachstan wzrósł o 42%.
Zdaniem dyrektor zarządzającej EBOR na obszar Azji Centralnej Zsuzsanna Hargitai, Korytarz Środkowy łączy główne ośrodki produkcyjne w różnych krajach, a aby wykorzystać potencjał szlaku i wyeliminować wąskie gardła, konieczna jest współpraca nie tylko z krajami uczestniczącymi, ale również z innymi kluczowymi graczami na trasie.
Eksperci zgodzili się co do tego, że pomyślny rozwój TMSM wymaga zmian w reżimach taryfowych i regulacyjnych, rozwoju przepustowości infrastruktury oraz wypracowania mechanizmu koordynacji i współpracy wszystkich zainteresowanych stron.
Reformy w Kazachstanie
Władze Kazachstanu podejmują nowe wysiłki reformatorskie w celu wprowadzenia zasad sprawiedliwości, praworządności, równości i sprawiedliwości. Według prezydenta ład i porządek to solidny fundament do budowy „Nowego Sprawiedliwego Kazachstanu”.
„W bardzo krótkim czasie zreformowaliśmy nasze instytucje, ograniczyliśmy uprawnienia prezydenta, zmieniliśmy konstytucję, zrestartowaliśmy system polityczny i gospodarczy, walczymy z korupcją. Współczesny Kazachstan różni się od tego, powiedzmy, sprzed dwóch lat” – powiedział Kasym-Żomart Tokajew.
Jak zaznaczyła głowa państwa, do całkowitej przebudowy istniejącego systemu jeszcze daleko. Jednak tylko reformy polityczne i inwestycje w kapitał ludzki mogą uchronić kraj przed pułapką średniego dochodu i uodpornić kazachską gospodarkę.
Reakcja na zmiany klimatyczne
Zdaniem prezydenta Kazachstanu, aby zapobiec katastrofie ekologicznej w regionie, konieczne jest przeznaczenie większych środków na wsparcie Międzynarodowego Funduszu Ratowania Jeziora Aralskiego. Azja Centralna to region, w którym bezpieczeństwo wodne można zapewnić jedynie poprzez ścisłą współpracę międzynarodową i dobrze przemyślane wspólne działania.
Pierwszym krokiem mogłoby być utworzenie biura projektowego dla krajów Azji Centralnej w Ałmaty oraz organizacja Regionalnego Szczytu Klimatycznego w Kazachstanie w 2026 roku pod auspicjami ONZ i innych organizacji międzynarodowych.
Należy zauważyć, że dziś Kazachstan stwarza ogromne możliwości dla „zielonej” gospodarki, stając się centrum rozwoju energetyki odnawialnej.
Bezpieczeństwo żywieniowe
W sesji panelowej Forum „Kiedy opadną kajdany: globalne zakłócenie łańcuchów dostaw w bezpieczeństwie żywnościowym” unijny komisarz ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski zauważył:
„Mamy ograniczone możliwości w Europie na zwiększenie produkcji rolnej, ponieważ nasze rolnictwo nie powinno być zbyt intensywne, ale w Kazachstanie jest ogromny potencjał do zwiększenia produkcji bez negatywnego wpływu na środowisko i to powinien być obszar naszej współpracy”.
Znaczenie Azji Centralnej
Podczas sesji panelowej Forum „Organizacja Współpracy Azji Centralnej” prelegenci mówili o współdziałaniu w regionie w zakresie rozwoju infrastruktury, współpracy gospodarczej i handlowej. Eksperci przeprowadzili dyskusje, badając nowe sposoby zwiększenia regionalnego zaangażowania w rozwiązywanie wspólnych problemów.
Dyrektor Kazachskiego Instytutu Studiów Strategicznych (KISS) Jerkin Tukumow przedstawił dane statystyczne z dodatnią dynamiką:
„Ludność krajów Azji Centralnej wzrosła z 49 do 79 milionów ludzi, wzrost wyniósł ponad 60%. Zgodnie z prognozami do 2050 r. będzie ich 100 milionów. Średnia długość życia również rośnie, osiągając średnio 70 lat w całym regionie. W Kazachstanie stopa ubóstwa spadła z 65% w 2001 roku do około 8,5% w 2017 roku. Teraz coraz więcej osób ma dostęp do lepszej edukacji, medycyny, nowych technologii”.
Współpraca i wielowektorowość
„To forum ma na celu stworzenie platformy, z której wszystkie kraje będą mogły skorzystać, aby odciągnąć świat od hazardu, od większych i bardziej katastrofalnych konfliktów, które obecnie obserwujemy na świecie. Od uzyskania niepodległości w 1991 roku Kazachstan prowadzi tzw. wielowektorową pragmatyczną politykę zagraniczną. Zdaliśmy sobie bardzo wyraźnie sprawę z tego, że taka polityka nie tylko odniosła sukces w ciągu ostatnich 30 lat, ale też jest to jedyna polityka zagraniczna, która jest możliwa dla takiego kraju, jak nasz. Stoimy obecnie u progu realnej zmiany w stosunkach z Unią Europejską, ponieważ wierzymy, że stosunki te mogą wyjść poza tradycyjną współpracę energetyczną i dostawy kazachskiej ropy do Europy, w takich obszarach, jak metale ziem rzadkich czy zielony wodór, a także rozwój alternatywnej trasy łączącej Chiny i Europę przez Azję Centralną, przez tzw. Korytarz Środkowy” – komentował na Forum wiceminister spraw zagranicznych Kazachstanu Roman Wasilenko.
Forum dialogu
Międzynarodowe Forum Astana to platforma dialogu, która zapewnia przestrzeń do otwartej dyskusji o sytuacji na świecie, w tym w kontekście globalnych wyzwań i kryzysów.
Tematem tegorocznego forum było „Pokonywanie wyzwań poprzez dialog: na ścieżce współpracy, rozwoju i postępu”.
W dniach 8-9 czerwca 2023 r. w Forum wzięli udział szefowie państw i rządów, wybitni politycy, szefowie organizacji międzynarodowych i wielkich korporacji transnarodowych, znani międzynarodowi eksperci, w szczególności: Emir Kataru Szejk Tamim bin Hamad Al Thani, prezydent Republiki Kirgiskiej Sadyr Dżaparow, przewodnicząca Prezydium Bośni i Hercegowiny Željka Cvijanović, dyrektor generalny Światowej Organizacji Handlu (WTO) Ngozi Okonjo-Iweala, dyrektor zarządzająca Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) Kristalina Georgieva, sekretarz generalna Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) Helga Schmid, przewodnicząca Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE Margareta Cederfelt, sekretarz generalny Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SzOW) Zhang Ming, prezes Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju Odile Renaud-Basso, prezes Azjatyckiego Banku Rozwoju (ADB) Masatsugu Asakawa, minister energii i infrastruktury Zjednoczonych Emiratów Arabskich Suhail Mohammed Faraj Al Mazroui, europejski komisarz ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski, były prezydent Etiopii Mulatu Teshome, były premier Burkina Faso Lassina Zerbo, szwajcarski dyplomata i były sekretarz generalny OBWE Thomas Greminger, wiceprezes S&P Global Daniel Yergin, dyrektor Fundacji Ban Ki-moon na rzecz Lepszej Przyszłości i były doradca ds. Zmian Klimatu Republiki Korei Rae Kwon Chung.
Organizacja Narodów Zjednoczonych wsparła to wydarzenie, zapewniając prelegentów wysokiego szczebla i koordynując udział kilku agencji ONZ, w tym: Audrey Azoulay, dyrektor generalna ONZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO); Armida Alisjahbana, podsekretarz generalna ONZ i sekretarz wykonawcza Komisji gospodarczej i społecznej ds. Azji i Pacyfiku (ESCAP); Miroslav Jenča, zastępca sekretarza generalnego ONZ ds. Europy, Azji Środkowej i obu Ameryk w Departamencie Spraw Politycznych i Budowania Pokoju; Ivana Živković, zastępca sekretarza generalnego ONZ, dyrektor Biura Regionalnego ds. Europy i Wspólnoty Niepodległych Państw, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP).
Strategicznym partnerem medialnym Forum został ogłoszony światowy kanał informacyjny CNN. Sesję plenarną poprowadzi prezenter CNN Richard Quest.
Międzynarodowe Forum Astana zostało poprzedzone sukcesem Forum Ekonomicznym w Astanie.
Źródło informacji: Agencja Medialna Strategic Advisors s.c.
