Rozwój własnej działalności gospodarczej, w tym inwestowanie w kluczowe projekty wiąże się niejednokrotnie z nakładami finansowymi, które musi poczynić przedsiębiorca. Często zdarza się, iż przedsiębiorca nie dysponuje wystarczającą ilością środków pieniężnych, co powoduje, iż musi poszukiwać dodatkowego wsparcia. W większości przypadków źródłem finansowania jest kredyt. Decyzja o zaciągnięciu kredytu nie należy do najłatwiejszych. Bowiem przedsiębiorca musi dokonać szczegółowej analizy dotyczącej wydatkowania pozyskanych środków, kalkulacji oraz spełnić wymogi stawiane przez instytucje finansowe. Przyjrzymy się, zatem jakie rodzaje kredytów proponuje się przedsiębiorcą, jakie warunki należy spełnić, aby móc uzyskać kredyt na rozwój własnej działalności gospodarczej oraz jakie formy zabezpieczenia występują w obrocie. Rynek bankowy prezentuje całą masę produktów zarówno dla osób fizycznych jak i przedsiębiorców. Z uwagi na różne rodzaje kredytów możemy wyróżnić:
Kredyt obrotowy- jest to rodzaj kredytu, który pozwala zachować płynność finansową w przedsiębiorstwie, w zakresie pokrywania bieżących wydatków, kosztów prowadzenia działalności, wypłat dla pracowników, czy tez zobowiązań powstałych w Urzędzie Skarbowym czy ZUS. Kredyt ten zazwyczaj zaciągają średni i duzi przedsiębiorcy, którzy z uwagi na niesłownych kontrahentów mają zamrożone środki. Udzielenie tego rodzaju kredytu zależy przede wszystkim od kondycji finansowej przedsiębiorstwa (przychody, zyski firmy) oraz majątku, który mógłby stanowić podstawę zabezpieczenia. Forma udzielonego kredytu to raty lub odnawialna linia kredytowa.
Kredyt inwestycyjny– ten rodzaj kredytu udzielany jest jedynie przedsiębiorcą, którzy posiadają stabilną pozycję na rynku, funkcjonują na nim co najmniej 12 miesięcy, oraz posiadają płynność finansową. Udzielenie kredytu wymaga od przedsiębiorcy przygotowania biznesplanu dla projektu inwestycyjnego wraz harmonogramem oraz kosztami przedsięwzięcia. Zatem kredyt może zostać udzielony tylko na cel określony w biznesplanie. Ten rodzaj kredytu przewiduję wyższe kwoty, a tym samym dłuży okres spłaty. Przedsiębiorca chcący uzyskać kredyt winien posiadać własne środki na wpłatę wkładu własnego, który wynosi od 10 % do 20 % wartości przedsięwzięcia.
Kredyt odnawialny na rachunku firmowym– to rodzaj kredytu udzielany przedsiębiorcom, którzy utracili płynność finansową. Umożliwia on dalsze prowadzenie działalności oraz dokonywanie transakcji. Stanowi on swoistego rodzaju instrument oparty na debecie. Ten rodzaj kredytu nie wymaga wniosku.
Kredyt hipoteczny- udzielany jest przedsiębiorcą, którzy zajmują się obrotem nieruchomościami, w tym inwestują w nie. Podobnie jak w kredycie inwestycyjnym, przedsiębiorca musi posiada
wkład własny w wysokości 10% nieruchomości. Zabezpieczanie kredytu stanowi ustanowienie hipoteki na nieruchomości.
Kredyt gotówkowy- ten rodzaj kredytu udzielany jest przedsiębiorcą funkcjonującym na rynku, co najmniej rok. Brak jest wymogu wkładu własnego czy też określenia przeznaczenia uzyskanych środków. Przedsiębiorca spłaca kredyt z przychodów, które uzyskuje.
Formy zabezpieczenia kredytu stosowane wobec przedsiębiorców.
Udzielenie kredytu przez instytucję rynku finansowego wiąże się z ustanowieniem zabezpieczenia. Forma zabezpieczenia uzależniona jest od wnioskowanej przez przedsiębiorcę kwoty, okresu spłaty, płynności finansowej, czy tez przedstawienia przez przedsiębiorcę określonego zabezpieczania.
Ustanowienie zabezpieczenia wynika z polityki banku, który ma obowiązek ograniczyć ryzyko związane z udostępnieniem środków finansowych na rzecz przedsiębiorcy. Co więcej stanowi niejako gwarancję, iż zobowiązanie, które przedsiębiorca pozyskał zostanie spłacone wraz z odsetkami oraz opłatami zawiązanymi z udzieleniem kredytu.
Wiadomym jest, że dla przedsiębiorcy najkorzystniejszą opcją jest pozyskanie środków finansowych bez ustanowienia żadnych zabezpieczeń. Oczywiście i taki kredyt jest możliwy do pozyskania. Wówczas bank ogranicza się do zbadania zdolności kredytowej przedsiębiorcy.
Aby dostosować zabezpieczenie do udzielonej pomocy finansowej bank musi dokonać analizy ryzyka związanego z udzieleniem wsparcia finansowego. Formy zabezpieczenia możemy podzielić na zabezpieczenie osobiste oraz rzeczowe. Zabezpieczenie osobiste polega, bowiem na ponoszeniu odpowiedzialności przez przedsiębiorcę własnym majątkiem wobec wierzycieli, zaś zabezpieczenie rzeczowe polega, bowiem na zaspokojeniu się wierzycieli z konkretnego składnika majątkowego należącego do przedsiębiorcy stanowiącego podstawę zabezpieczenia.
Wśród zabezpieczeń osobistych możemy wyróżnić:
Poręczenie cywilne- należy do jednych z najprostszych form zabezpieczeń. Wykorzystywana jest do zobowiązań o niskiej wartości. W tej formie zabezpieczenia występuje poręczyciel, który w razie niewykonania zobowiązania przez przedsiębiorcę odpowiada swoim majątkiem. Można powiedzieć, że jest to dogodna opcja dla przedsiębiorcy, zaś mniej dla poręczyciela.
Weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową– zastosowanie tej formy zabezpieczenia zależy od zbadania zdolności kredytowej czy też od rodzaju kredytu, o który wnioskuje przedsiębiorca. Należy wskazać, iż ta forma zabezpieczenia budzi wśród przedsiębiorców pewien niepokój. Osoba podpisująca weksel zobowiązuje się do zapłaty określonej w nim kwoty, na rzec osoby bądź instytucji w nim wskazanej. W obrocie gospodarczym najczęściej funkcjonuje weksel in blanco, w którym znajduje się tylko data i podpis, zaś kwota i data pozostają puste. Zasady wypełniania weksla znajdują się w deklaracji wekslowej, w której określa się sytuacje uprawniające osobę dysponującą wekslem do jego wypełnienia. Weksel może stanowić formę zabezpieczenia samoistną bądź tez dodatkową np. obok hipoteki.
Poręczenie wekslowe (awal)- to forma zabezpieczenia stosowana w przypadku ustanowienia poręczyciela. W sytuacji wystawienia weksla oraz złożenia podpisu również przez poręczyciela (awal) odpowiedzialność za zobowiązanie w całości lub też do części sumy wekslowej ponosi nie tylko przedsiębiorca, ale również poręczyciel.
Cesja wierzytelności- forma zabezpieczenia uregulowana w kodeksie cywilnym. Inaczej zwana „przelewem wierzytelności”. Polega, bowiem na przeniesieniu wierzytelności na osobę trzecią lub podmiot gospodarczy. Zgoda dłużnika przy umowie nie jest wymagana. Stronami umowy jest cedent- osoba, która zbywa wierzytelność (osoba fizyczna, podmiot gospodarczy) oraz cesjonariusz- osoba bądź podmiot, który nabywa wierzytelność. Nie ma ściśle określonej formy, w jakiej powinna być zawarta umowa. W przypadku, gdy wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.
Przystąpienie do długu– forma zabezpieczenia, która polega na przejęciu zobowiązania przez podmiot trzeci. Wówczas dłużnik oraz osoba trzecia ponosi odpowiedzialność solidarną za wykonanie zobowiązania. Pierwotny dłużnik nie jest zwolniony z obowiązaniu wykonania zobowiązania.
Przejęcie długu– w odróżnieniu od przystąpienia do długu, przejęcie długu polega na prześnieniu odpowiedzialności za dług na osobę trzecią. Pierwotny dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku uregulowania należności. Przejęcie długu następuje za zgodą dłużnika lub wierzyciela.
Wśród zabezpieczeń rzeczowych wyróżniamy:
Blokada środków na rachunku- forma zabezpieczenia polegająca na ustanowieniu blokady na środkach zgormadzonych na rachunku bankowym. W tym zakresie wymagana jest zgoda przedsiębiorcy, którą udziela bankowi. W oświadczeniu określa się wysokość kwoty, jaka ma zostać zablokowana oraz termin jej obowiązywania. W sytuacji, gdy przedsiębiorca będzie zalegał z płatnością rat, wówczas wierzyciel będzie mógł zaspokoić się z środków podlegających blokadzie. Blokada środków może zostać dokonana bezpośrednio w placówce, w której przedsiębiorca wnioskuje o pomoc finansową bądź też w innym banku. Środki zostają odblokowane wówczas, gdy przedsiębiorca spełnia zobowiązanie w terminie.
Pełnomocnictwo do rachunku bankowego– jest to forma zabezpieczenia polegająca na udzieleniu upoważnienia dla banku. Jest to dogodna forma zabezpieczenia dla banku, bowiem samoistnie może dokonywać potrąceń rat kredytu. Skorzystanie z tej formy zabezpieczenia wiąże się niewątpliwe z dostarczaniem regularnych wpływów środków pieniężnych na konto bankowe, do którego przedsiębiorca udzielił dostępu.
Kaucja-jest to forma zabezpieczenia podobna do blokady środków. Przedsiębiorca winien posiadać określoną sumę, którą wpłaca do instytucji finansowej. W sytuacji terminowego wywiązania się z zaciągniętych zobowiązań, wówczas instytucja finansowa zwraca środki pieniężne. Różnica między blokadą środków a kaucją polega, bowiem na tym, iż środki przekazane do banku nie podlegają blokadzie.
Zastaw-jest to forma zabezpieczenia polegająca na ustanowieniu zastawu na rzeczach lub prawach i oddanie ich bankowi. W polskim porządku prawnym zastaw, jako ograniczone prawo rzeczowe może być ustanowione na ruchomościach lub prawach, ale tylko, gdy są one zbywalne i można określić ich wartość rynkową np. akcje, prawa z papierów wartościowych. Ustanowienie zastawu wpisywane jest w rejestrze, prowadzonym przez właściwy sąd rejonowy. Co istotne zastawu nie można ustanowić na nieruchomości. Nieruchomość może zostać obciążona hipoteką.
Przewłaszczenie na zabezpieczenie– to forma zabezpieczenia, która polega na przeniesieniu własności rzeczy przysługującej przedsiębiorcy, z obowiązkiem zwrotnego przeniesienia własności, w sytuacji spełnienia całości zobowiązania. Przewłaszczenie na zabezpieczenie można ustanowić ze skutkiem zawieszającym. Oznacza to, że przedsiębiorca przenosi własność rzeczy na bank, ale z chwilą spłaty należności, własność automatycznie przechodzi z powrotem.
Hipoteka na nieruchomości- forma zabezpieczenia stosowana przy kredytach hipotecznych. Polega, bowiem na dokonaniu wpisu w dziale IV księgi wieczystej ograniczonego prawa rzeczowego(hipoteki) i obciążeniu nieruchomości będącej przedmiotem zabezpieczenia na rzecz banku. Pomiędzy stronami dochodzi do zawarcia umowy. Tym samym powstaje tzw. hipoteka umowna. Wpis ograniczonego prawa rzeczowego nie oznacza, że nieruchomość należy do banku. Wręcz przeciwnie, dalej przedsiębiorca pozostaje właścicielem i może nią dowolnie rozporządzać. Ustanowienie hipoteki wymaga złożenia wniosku do sądu wieczystoksięgowego, który dokona wpisu. Z treścią wpisu można zapoznać się bezpośrednio przez Internet, za pośrednictwem strony internetowej prowadzającej księgi wieczyste https://ekw.ms.gov.pl/eukw_ogol/menu.do. Dostęp jest jawny oraz bezpłatny. Jednym wymogiem, jaki ciąży na zainteresowanym to posiadanie numeru księgi wieczystej. W przypadku przedsiębiorców ta forma zabezpieczenia stosowna jest w przypadku dużych kredytów inwestycyjnych.
Możliwość pozyskania dodatkowego źródła finasowania wiąże się z zaciąganiem kredytu, które są zróżnicowane. Każdy przedsiębiorca decydujący się na pozyskanie wsparcia finansowego w formie kredytu będzie mógł swobodnie wybrać najdogodniejszą ofertę tak, aby mógł realizować swoje potrzeby i rozwijać założoną firmę. Oczywiście przedsiębiorca, w celu poszukiwania najlepszej opcji dla siebie i swojej firmy winien zapoznać się z ofertami banków a także z wymogami, jakie musi spełnić, aby uzyskać pomoc. Przedsiębiorca pamiętać również musi o tym, iż pozyskanie środków finansowych z instytucji finansowych wiąże się oceną zdolności finansowej oraz wyborem formy zabezpieczenia, która ma minimalizować ryzyko banku w przypadku niewykonania zobowiązania przez przedsiębiorcę. Wskazane wyżej formy zabezpieczenia stanowią katalog otwarty. Instytucje finansowe prezentują zainteresowanym szereg innych zabezpieczeń dostosowując je do aktualnej sytuacji przedsiębiorstwa.
Projekt powstał przy dofinansowaniu z Fundacji Agencji Rozwoju Przemysłu, pod patronatem Fundacji Popieram Dolny Śląsk oraz Fundacji Skutecznie do przodu, we współpracy z Wicemarszałkiem Województwa Dolnośląskiego – Marcinem Krzyżanowskim
