„Oświęcim to była igraszka” – w takich słowach w czasie ostatniego widzenia przed śmiercią ze swoją żoną określił Witold Pilecki metody stosowane przez komunistów w czasie brutalnego przesłuchania. 3 marca 1948 r. rozpoczął się pokazowy proces przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie przeciwko rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu, żołnierzowi AK, żołnierzowi niezłomnemu i bohaterowi II wojny światowej.
Był to proces dynamiczny. Po ponad rocznym brutalnym przesłuchiwaniu przez komunistycznych oprawców od 3 marca do 15 marca 1948 r. toczono proces przeciwko rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu, w wyniku czego skazano go na śmierć . Ciało bohatera do dziś nie zostało odnalezione.
Rotmistrz Pilecki był więźniem i organizatorem ruchu oporu w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, autorem raportów o Holocauście, tzw. Raportów Pileckiego, ujawniających niemieckie zbrodnie. Brał udział w Powstaniu Warszawskim.
Proces Pileckiego poprzedził blisko roczny pobyt w areszcie, podczas którego był bestialsko torturowany. Później, przy ostatnim widzeniu z żoną, rotmistrz powiedział w tym kontekście, że „Oświęcim to była igraszka”. Propaganda komunistyczna nazywała oskarżonego „zdrajcą” i „płatnym najemnikiem imperialistów”.
Zarówno prokuratorem oskarżającym, jak i sędziom orzekającym byli dawni oficerowie AK. Po procesie prezydent Bolesław Bierut nie zgodził się na ułaskawienie rotmistrza, natomiast ówczesny premier, były więzień Auschwitz Józef Cyrankiewicz również nie zgodził się na ułaskawienie oraz przywłaszczył swoim zasługom legendę rotmistrza.
Wyrok śmierci wykonano 25 maja 1948 r. o godz. 21.30 w więzieniu mokotowskim na Rakowieckiej poprzez strzał w tył głowy. Miejsce pochówku bohatera do dziś nie jest znane. Przypuszcza się, że został pochowany w zbiorowej mogile w Kwaterze na Łączce na warszawskich Powązkach.
Rodzinę Witolda Pileckiego, w tym córkę i syna długo nie informowano o śmierci ojca. Paczkę dostarczoną do więzienia oddano z informacją „wyjechał”. Wyrok skazujący Pileckiego został unieważniony w 1990 roku przez Sąd Najwyższy. W 2006 roku rotmistrz został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. W 2013 – awansowany do stopnia pułkownika.
Urodził się 13 maja 1901 roku w Ołońcu w Rosji, dokąd jego rodzina została zesłana w wyniku represji za udział w powstaniu styczniowym. Jego dziadek, Józef Pilecki, 7 lat spędził na Syberii. Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Leliwa.
Witold Pilecki jako 17-latek walczył w samoobronie wileńskiej, dowodząc placówką w Ostrej Bramie w 1918 roku. Potem uczestniczył w akcji rozbrajania Niemców. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej i Bitwie Warszawskiej 1920 roku. W 1939 roku był szefem sztabu organizacji Tajna Armia Polski. Później walczył w szeregach Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.
W 1940 roku dobrowolnie został więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz, aby organizować tam ruch oporu i prowadzić działalność wywiadowczą. Miał numer 4859. Zbierał informacje między innymi o zagładzie Żydów i tworzył konspiracyjną siatkę wewnątrz obozu. Był autorem pierwszych na świecie doniesień o Holokauście, tzw. Raportów Pileckiego. W Auschwitz-Birkenau był dwa i pół roku, uciekł zagrożony dekonspiracją.
Brał udział w Powstaniu Warszawskim w I batalionie zgrupowania Chrobry II. Później, jako dowódca 2. Kompanii, walczył w rejonie Dworca Pocztowego w jednej z najdłużej bronionych redut powstańczych, tzw. Reducie Witolda. Po kapitulacji dostał się do niewoli, a następnie dołączył do 2. Korpusu generała Władysława Andersa.
Po powrocie do kraju Pilecki prowadził działalność wywiadowczą, zbierając informacje o represjonowaniu żołnierzy AK przez NKWD, o więzieniach i deportacjach na Syberię. Meldunki były przekazywane na Zachód przez kurierów. Aresztowany 8 maja 1947 roku, po procesie został skazany na śmierć. Brytyjski historyk profesor Michael Foot zaliczył Witolda Pileckiego do sześciu najodważniejszych ludzi ruchu oporu podczas drugiej wojny światowej.
