Na koniec roku 2019 liczba dzieci oczekujących na adopcję wzrosła w porównaniu do stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. o 547 dzieci (tj. o 30 %). Z kolei liczba kandydatów na rodziców adopcyjnych zmalała o 110 osób. Najliczniejszą kategorią wiekową dzieci zakwalifikowanych do adopcji są wciąż podopieczni z grupy od 5 do 14 lat.
2350 – tyle dzieci zakwalifikowanych do adopcji wciąż czekało na dobranie kandydata do przysposobienia na koniec 2019 r. W tym dzieci w wieku do 1. roku życia było 46, w wieku 1-4 lat było 284, dzieci w wieku 5-9 lat było 583, dzieci w wieku 10-14 lat było 1251, a dzieci w wieku 15 lat i więcej – 186.
Procedurę przysposobienia prowadzą ośrodki adopcyjne. Kandydaci do przysposobienia muszą ukończyć odpowiednie szkolenie, które ma na celu przede wszystkim zaprezentowanie wszelkich możliwych trudności, z jakimi będą musieli się zmierzyć przyszli rodzice. W 2019 r. na kandydatów do przysposobienia dziecka przeszkolono 2419 osób, a w 2018 r. – 2714 osoby.
Wymagania dotyczące adopcji dziecka:
- Przysposobić można tylko małoletniego (warunek ten musi być spełniony w dniu złożenia wniosku o przysposobienie) i tylko dla jego dobra;
- Przysposobić może osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, jeżeli jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego oraz posiada opinię kwalifikacyjną oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, chyba że obowiązek ten jej nie dotyczy (osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem oraz sprawujące nad nimi rodzinną pieczę zastępczą);
- Konieczne jest uzyskanie zgody małoletniego, jeśli ten ukończył lat 13. Sąd opiekuńczy powinien wysłuchać przysposabianego, który nie ukończył lat trzynastu, jeżeli może on pojąć znaczenie przysposobienia. Sąd opiekuńczy wyjątkowo może orzec przysposobienie bez żądania zgody przysposabianego, jeżeli ten np. nie jest zdolny do wyrażenia takiej zgody;
- Przysposabiający musi wyrazić chęć przysposobienia – tzn. wniosek o orzeczenie przysposobienia;
- Między przysposabiającym, a przysposabianym musi istnieć odpowiednia różnica wieku, czyli ok. 18 lat;
- Przysposabiający musi się wykazywać odpowiednimi właściwościami osobistymi, czyli prawy charakter, zdolności wychowawcze;
- Możliwość wychowania przysposabianego przez przysposabiającego bez nadmiernego dla niego uszczerbku;
- Konieczna jest także zgoda rodziców dziecka, które ma być przysposobione, wyrażona przed orzeczeniem przysposobienia. Zgoda nie jest konieczna, jeżeli zostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej lub są nieznani albo porozumienie z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Sąd opiekuńczy może ze względu na wyjątkowe okoliczności orzec przysposobienie mimo braku zgody rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, jeżeli ich odmowa na przysposobienie jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka;
- Jeżeli dziecko ma ustanowionego opiekuna to do przysposobienia konieczna jest także jego zgoda, gdyż działa on jako przedstawiciel ustawowy dziecka;
- Przysposobienie może być dokonane przez małżonków – tzw. przysposobienie wspólne, lub też przez jedną osobę – w takim przypadku, jeśli taka osoba pozostaje w związku małżeńskim to konieczne jest także uzyskanie zgody współmałżonka. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki:
- gdy współmałżonek nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, tzn. jest całkowicie ubezwłasnowolniony, nie ma możliwości nabywania praw i zaciągania zobowiązań we własnym imieniu w drodze czynności prawnych. Brak lub ograniczenie zdolności do czynności prawnych wyłącza sprawowanie władzy rodzicielskiej, a w związku z tym możliwość przysposobienia;
- porozumienie ze współmałżonkiem napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, np.: nie jest znane miejsce jego pobytu lub z uwagi na poważną chorobę nie ma możliwości kontaktu z nim. Przeszkoda powinna być trwała, nie przemijająca z upływem krótkiego czasu.
