DZIAŁALNOŚĆ NIEREJESTROWA – Ewelina Szklarek

Myślisz o założeniu własnego biznesu, ale boisz się ilości dokumentów do wypełnienia, stania w kolejkach oraz braku pewności, czy się uda? Polski ustawodawca, chcąc ułatwić rozpoczęcie działalności, wprowadził do porządku prawnego pakiet pięciu ustaw zwanych także „Konstytucją Biznesu”, której celem jest zwiększenie świadomości przedsiębiorców w zakresie podstawowych zasad prowadzenia biznesu i przysługujących im gwarancji. Zacznijmy jednak od początku.

Powyższą regulację została wprowadzono 30 kwietnia 2018 r. Jej głównym celem jest ukształtowanie otoczenia prawno-instytucjonalnego dla wszystkich polskich przedsiębiorców z uwzględnieniem wolności działalności gospodarczej. Wskazuje ona bowiem jasno i zwięźle fundamenty ustroju gospodarczego Polski.

Istotnym z punktu widzenia realizacji celów powyższej regulacji jest również rozwój przedsiębiorczości. Ustawa z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r. poz. 646) umożliwia wszystkim osobom fizycznym chcącym postawić pierwsze kroki w biznesie, założenie działalności „na próbę”, z jednoczesnym zniesieniem obostrzeń administracyjnych oraz fiskalnych związanych z drobną działalnością. Odformalizowana działalność określana jest jako DZIAŁALNOŚĆ NIEREJESTROWA, która pozwala na podjęcie dość bezpiecznej próby prowadzenia biznesu na niewielką skalę, osiągania z niego przychodów z jednoczesny zniesieniem obowiązku wpisania się jako przedsiębiorca w rejestrze.

Działalność nierejestrowa – co to jest?

Działalność Nierejestrowa stanowi swoiste novum w polskim porządku prawnym; umożliwia postawienie pierwszych kroków w biznesie zgodnie z prawem bez obowiązków administracyjnych czy też fiskalnych. Obejmuje prowadzenie działalności na niewielką skalę w tym działalność dorywczą, która nie wymaga wpisu do CEIDG.

Miesięczny przychód z prowadzonej działalności gospodarczej nie może przekroczyć kwoty 1300 zł brutto. Należy pamiętać, że to dotyczy należnego przychodu nie dochodu. Powyższy próg wynika bowiem z obowiązującego w danym roku minimalnego wynagrodzenia. Należy wskazać, iż w 2020 r. kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę wynosi 2600 zł brutto, co oznacza, że działalność nierejestrowa może być prowadzona do limitu przychodów zmniejszonych o 50 porc.

Działalność nierejestrowa nie wymaga wpisu do CEIDG, nawet jeżeli spełnia cechy działalności gospodarczej, a zatem jest zorganizowana i ciągła. Osoba fizyczna zwalniania jest również z szeregu innych obowiązków administracjach, które są nieodłącznym elementem działalności gospodarczej.

Osoba chcąca prowadzić działalność nierejestrową nie może prowadzić działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy. Wyjątkiem o tej zasady są osoby, które w okresie między 30 kwietnia 2017 r. a 29 kwietnia 2018 r. nie były wpisane do CEIDG lub których wpis w CEIDG został wykreślony przed 30 kwietnia 2017 r. – one także mogą wykonywać działalność nierejestrową. Zawieszenie działalności gospodarczej uważane jest na gruncie tych przepisów za jej niewykonywanie.

Kolejnym istotnym wyłączeniem jest niemożność prowadzenia działalności nierejestrowej obejmującej obszary, w których wymagana jest koncesja, zezwolenie albo wpis do rejestru działalności regulowanej. Nie można jej też wykonywać w ramach spółki cywilnej.

Działalność nierejestrowa – obowiązki i uprawnienia

Prowadząc działalność nierejestrową, osoba fizyczna nie ma obowiązku:

• składać wniosku o wpis do CEIDG,

• uzyskiwać numeru NIP i REGON (chyba, że obowiązek rejestrowania transakcji przy pomocy kasy fiskalnej, podobnie jak prowadzenie działalności, która nie korzysta ze zwolnienia z VAT z uwagi na wartość sprzedaży, powodują̨ konieczność uzyskania numeru NIP, także w przypadku działalności nierejestrowej),

• płacić składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ani składki zdrowotnej z tytułu działalności pozarolniczej (przepisy o działalności nierejestrowej nie zmieniają̨ ogólnych zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej oraz nie zmieniają̨ ogólnych zasad podlegania ubezpieczeniom w związku z umową o pracę czy z umowami cywilnoprawnymi),

• odprowadzać zaliczek na PIT ani rozliczać go miesięcznie albo kwartalnie (dochody z działalności nierejestrowej są opodatkowane na zasadach ogólnych według skali podatkowej i rozliczane w rocznym zeznaniu PIT-36),

• płacić podatku VAT,

• prowadzić skomplikowanej rachunkowości.

Niemniej jednak prowadzenie działalności w nowej przewidzianej prawem formie wiąże się również ze spełnieniem pewnych obowiązków. Osoba prowadząca działalność nierejestrową ma przede wszystkim obowiązek:

• prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży zawierającej sumaryczną kwotę̨ uzyskanego przychodu należnego z danego dnia. Ewidencja ta ma celu zweryfikowanie, czy przekroczony został próg 50 proc. wysokości minimalnego wynagrodzenia,

• rozliczać przychody z działalności nierejestrowej (po odliczeniu kosztów) w zeznaniu rocznym PIT-36, według skali podatkowej (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych)

• wystawiać na żądanie drugiej strony rachunek albo fakturę ewentualnie fakturę uproszczoną,

• respektować uprawnienia konsumenckie w relacjach ze swoimi klientami.

Należy podkreślić, iż osoba prowadząca działalność nierejestrową nie otrzymuje numeru REGON. Co do zasady nie ma także obowiązku uzyskania numeru NIP. Może jednak (dobrowolnie) wystąpić o nadanie NIP przy pomocy formularza NIP-7.

Działalność nierejstrowa – faktury i rachunki

Osoba prowadząca działalność nierejestrową jest co do zasady zwolniona z obowiązku wystawiania faktury. Wystarczy sam rachunek. Jednakże osoba taka musi to uczynić jedynie w przypadku, gdy żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę, otrzymano całość lub cześć zapłaty. Jednak nawet w tym przypadku może to być faktura uproszczona, która zawiera jedynie:

• datę wystawienia,

• numer kolejny,

• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,

• nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,

• miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,

• cenę jednostkową towaru lub usługi,

• kwotę̨ należności ogółem.

Działalność nierejestrowa, a składka ZUS

Osoba prowadząca działalność nierejestrową nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, tj. konieczności odprowadzania zryczałtowanych składek na ZUS.

„Konstytucja Biznesu” nie wprowadziła zmian w przepisach ubezpieczeniowych co do osób, które nie wykonują̨ działalności gospodarczej (działalność nierejestrowa nie jest za taką uznawana).

Działalność nierejestrowa, a VAT

Osoba prowadząca działalność nierejestrową co do zasady jest zwolniona od podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem osoba zobowiązana jest do prowadzenia uproszczonej ewidencji. Jednakże należy mieć na uwadze, że nie dotyczy to niektórych rodzajów działalności, w przypadku których status podatnika VAT nie zależy od wartości sprzedaży. Osoby prowadzące taką działalność pozostają̨ płatnikami podatku VAT, z wszelkimi wynikającymi z tego konsekwencjami (np. obowiązek uzyskania numeru NIP oraz prowadzenia rejestru sprzedaży i zakupów).

Dotyczy to m.in. usług jubilerskich, usług prawniczych, usług w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego), usług związanych ze ściąganiem długów, w tym usług factoringowych czy dostawy wyrobów z metali szlachetnych, towarów opodatkowanych akcyzą, środków transportu czy budynków lub terenów budowlanych.

Działalność nierejestrowa, a kasa fiskalna

Przy działalności nierejestrowej nie jest wymagane posiadanie kasy fiskalnej (jeżeli przedsiębiorca nie przekroczy progu 20 tys. zł rocznego obrotu, który zobowiązuje do stosowania kas).

Kasa fiskalna wymagana jest w przypadku niektórych działalności, przy których istnieje obowiązek stosowania kasy bez względu na obroty (np. usługi fryzjerskie, przewóz osób, naprawa pojazdów silnikowych oraz motorowerów).

Zakończenie działalności nierejestrowej

Działalność nierejestrową można w każdej chwili przekształcić w zwykłą działalność gospodarczą poprzez złożenie wniosku o wpis do CEIDG. Z chwilą wpisu działalność nierejestrowa staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym w tym wniosku. W przypadku przekroczenia miesięcznego progu przychodów, działalność nierejestrowa staje się działalnością gospodarczą od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie. W tym przypadku należy złożyć wniosek o wpis do CEIDG w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie progu.

Przychody z działalności nierejestrowej uzyskane w okresie od dnia, w którym przekroczono limit przychodu należnego, do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o wpis do CEIDG (a jeżeli wniosek nie został złożony w terminie 7 dni – do dnia, w którym nastąpił bezskuteczny upływ tego terminu), są nadal rozliczane jak przychody z działalności nierejestrowej. Dopiero po tym okresie będą one opodatkowane PIT, jak przychody z działalności gospodarczej.

Zalety i wady

Podsumowując powyższe rozważania, z całą pewnością należy stwierdzić, iż taki rodzaj odformalizowanej działalności pozwoli osobom fizycznym na aktywność gospodarczą. To z kolei doprowadzi do zwiększenia się ilości przedsiębiorców w polskiej gospodarce. Kolejną zaletą działalności nierejestrowej jest możliwość prowadzenia niemal każdego rodzaju działalności „na próbę”. W przypadku pomyślnego wyniku prowadzenia działalności można ją rozwinąć i przekształcić w zwykłą działalność gospodarczą, dokonując wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Co więcej prowadzenie działalności w nowej formie może stanowić dodatkowe źródło dochodu.

Niemniej jednak prowadzenie działalności nierejestrowej posiada pewne wady. Po pierwsze prowadzenie działalności w takiej formie uniemożliwia uzyskanie zezwolenia, koncesji czy też wpisu w rejestrze działalności regulowanej na podstawie przepisów innych ustaw. Po drugie działalności tej nie mogą stosować osoby prowadzące działalność gospodarcza w formie spółki cywilnej, czy też spółek prawa handlowego.

Należy jednak wskazać, iż w tym zakresie zdecydowanie więcej jest zalet niż wad, co sprawia, iż można spróbować swoich sił w biznesie bez żadnych konsekwencji. Jak mówi przysłowie „Kto nie ryzykuje, ten nie pije szampana”.

•