CZYTANIE Z PALCA LICHOCKIEJ – Michał Mońko

Palec to zakończenie ręki zwieńczone paznokciem. U naczelnych zamiast paznokcia może być kopyto. Człowiek ma najczęściej pięć palców, a niektórzy stolarze mają tylko cztery albo dwa. Palce mają nazwy: kciuk, palec wskazujący, środkowy, obrączkowy i palec najmniejszy. Na palcach można liczyć, można też za pomocą palców komunikować, zarówno informacje jak i rytuały.

0
835

Przykładowo w kulturze łacińskiej kciuk w górę wyraża aprobatę, a złożenie przy czapce albo nad ramieniem palców wskazującego i środkowego oznacza salut, honor. Ale w kulturze islamu wystawienie kciuka do góry znaczy to samo, co wystawienie środkowego palca.

Odczytywanie palca, także środkowego palca Lichockiej, jest umowne, konwencjonalne, kształtowane od czasów starożytnej Grecji, gdy ludzie uczyli się symbolizować, wyrażać w rzeźbie i w malarstwie radość, rozpacz, nienawiść. Palec nie jest zatem utrwalonym w pamięci albo w piśmie wypowiedzeniem, stanowiącym wytwór mowy. Jest tekstem semiotycznym, jak inne teksty, jak uniform albo mundur, ogród, pochód Krakowskim Przedmieściem, przyjęcie urodzinowe.

Czytając uniform albo mundur, dowiadujemy się, że mamy do czynienia z listonoszem i z policjantem. Czytając ogród, dowiadujemy się, że to stylowy ogród sentymentalny, w którym jest strumyk, mostki, ruiny świątyni gotyckiej. Czytając pochód na Krakowskim Przedmieściu odnajdujemy ruchomy i krzyczący plakat, tysiąckrotnie skuteczniejszy od plakatu papierowego. Czytając przyjęcie urodzinowe, poznajemy rodzinę, przyjaciół i obyczaj.

A co z palcem Lichockiej, oglądanym, czytanym? Palec ze swym kontekstem jest szczególnym znakiem w tekście. Znak palca za pomocą innych znaków udostępnia nam coś poza sobą. A zatem palec w konwencjonalnym położeniu nie odnosi się do siebie samego, do swojej anatomicznej funkcji. Odnosi się do czegoś, zastępuje coś albo kogoś. Odczytanie tego znaku jest nie tylko oglądem środka przekazu. Jest odnalezieniem znaczenia palca, treści zawartych w palcu-znaku, co zwykłej naoczności jest niedostępne.

Owo odczytanie uwikłane jest w elementy interpretacji, mające na celu wyjaśnienie i wydobycie wewnętrznego sensu znaku. W kulturze zachodniej ruch palca lub środkowego palca jest gestem, który zawiera komunikat o treści od umiarkowanej niechęci do skrajnej pogardy. Wszystko zależy od sytuacji i interpretacji. Znak wykonywany jest przez pokazanie tylnej części dłoni, która ma tylko środkowy palec wydłużony.

Środkowy palec może być również używany w sytuacjach humorystycznych lub żartobliwych. Gest pochodzi ze starożytnej Grecji, był również używany w starożytnym Rzymie. Na początku osiemnastego wieku gest zyskał większe uznanie jako znak braku szacunku dla kogoś i był używany przez artystów, częściej przez aktorów, sportowców i polityków. Palec odczytywano: „Aleś dał plamę!”

Odbiór przekazu jest procesem kulturowym i psychologicznym. Percepcja to nie tylko zwykły odbiór, to proces negocjacji i interakcji. Kiedy odbierany jest bodziec zewnętrzny, odbiorca próbuje go dostosować do swoich ustalonych, wewnętrznych wzorców myślenia i do koncepcji świata. Kiedy już tego dokona, odbiera coś, czemu nadajemy znaczenie. To „znaczenie” pochodzi od dopasowania wewnętrznej koncepcji do zewnętrznego bodźca.

Lichocka palcem przesłała komunikat, który został zinterpretowany przez sejmową Opozycję Totalną. Postawa opozycyjnych posłów, wszystkie ich wewnętrzne koncepcje i wzory myśli, wykształciły się w wyniku totalnej walki ze środowiskiem konserwatywnym i z Kościołem. Zatem jakiego komunikatu można było się spodziewać po oglądzie palca przez Totalną Opozycję?

Percepcja nie jest tylko procesem psychologicznym, rozgrywającym się wewnątrz danej osoby, jest też sprawą kultury, w jakiej wychował się człowiek. Patrzymy na ten sam znak, ale w zależności od naszych przekonań i doświadczeń, odczytujemy różne rzeczy. Dan Kahan, profesor na Yale University, pisze, że gorliwa przynależność partyjna, a zatem stronniczość polityczna, prowadzi do błędnego rozumowania, które odrzuca myślenie na podstawie wiedzy i na podstawie dających się udowodnić faktów. Prowadzi do zachowań bliskich obłędowi, kiedy działacz partyjny odrzuca sensowne rozwiązania tylko dlatego, że są one niezgodne z jego przekonaniami.

Profesor Kahan dowodzi, że problem ten zdaje się poważniejszy dla ludzi posiadających wyższą od przeciętnej wiedzę i pozycje społeczną. Ludzie ci – politycy, sędziowie, a nawet naukowcy – zazwyczaj podporządkowują swoje rozumowanie wizji politycznej, a nie faktom i prawdzie. Możemy zatem powiedzieć, że umysł o ugruntowanych przekonaniach jest politycznie zniewolony

A zatem zniewolony umysł Totalnej Opozycji błędnie interpretuje środkowy palec Lichockiej, przypisując owemu palcowi wyrażanie słowa „ fuck”. Środkowy palec Lichockiej, umiejscowiony w sejmowej konsytuacji, gdy Totalna Opozycja przegrała walkę o pieniądze dla mediów publicznych, mógł znaczyć tylko jedno: „gra skończona” albo „przegraliście!” albo najgorsze „wypchajcie się ze swoim protestem!”

Lingwista Jesse Sheidlower śledzi rozwój gestu w Stanach Zjednoczonych od 1890 roku. Środkowy palec co raz rzadziej jest wykorzystywany jako gest obraźliwy. Według antropologa Desmonda Morrisa, gest prawdopodobnie przybył do Stanów Zjednoczonych z włoskimi imigrantami. Pierwszy udokumentowany gest środkowym palcem w Stanach Zjednoczonych miał miejsce w 1886 roku.

W 1971 roku Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych zdecydował, że publiczne wyrażenie „fuck” jest chronione na mocy pierwszej i czternastej poprawki i nie może być przestępstwem. Słowo „fuck”, przypisane gestowi palca, po raz pierwszy trafiło do Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary w 2012 roku.

Słowo „fuck” jest dość szeroko dziś stosowane w polityce, a użycie tego słowa przez polityków jest chętnie odnotowywane w mediach, ale rzadko wywołuje szersze kontrowersje. W roku 1965 roku prezydent Lyndon B. Johnson powiedział do greckiego ambasadora Akexandrosa Matsosa, gdy ten sprzeciwił się amerykańskim planom na Cyprze: „Pieprzyć parlament i konstytucję. Ameryka jest słoniem. Cypr to pchła. Grecja jest pchłą”.

Gest środkowego palca był zaangażowany w znaczące wydarzenia polityczne. Podczas incydentu USS Pueblo, w którym amerykański statek został schwytany przez Koreę Północną, zatrzymani amerykańscy członkowie załogi często dyskretnie pokazywali palec w inscenizowanych operacjach fotograficznych, rujnując w ten sposób propagandowe wysiłki Korei Północnej.

Brytyjski sekretarz stanu do spraw obrony Denis Healey poinformował, że przedostatni Wysoki Komisarz Adenu (1965-1967), sir Richard Turnbull, opuszczając swa placówkę stwierdził, że Imperium Brytyjskie tonie pod falami historii, a za sobą pozostawi tylko dwa pomniki: jeden to gra w piłkę nożną, a drugi to wyrażenie „fuck”.

Podczas Demokratycznej Konwencji Narodowej W roku 1968 burmistrz Chicago, Richard Daley, był tak rozwścieczony przemówieniem Abrahama Ribicoffa, że krzyczał: „Pieprzyć cię!” A w urodziny prezydenta Johnsona ogromny tłum yippies wykrzykiwał: „Fuck you, Lyndon Johnson!”

Gdy Tony Blair został wybrany na lidera Partii Pracy, ówczesny poseł Partii Pracy, George Galloway powiedział na publicznym spotkaniu „Nie wiem, kurwa, co Tony Blair myśli”.

W czerwcu 2004 roku wiceprezydent USA, Dick Cheney, powiedział demokratycznemu senatorowi Patrickowi Leahy’emu: „Idź się pieprzyć”. Wybuch Cheneya miał miejsce w dniu, w którym senatorowie akurat zajmowali się ochroną przyzwoitości w Senacie. Trzy lata później, w roku 2007, gdy Senat zajmował się imigracją, McCain powiedział „Kurwa! Wiem o tym więcej niż ktokolwiek inny”.

W grudniu 2008 gubernator Illinois Rod Blagojevich określał Obamę jako „skurwysyna”, wielokrotnie powtarzał: „pieprzyć go”, a na końcu skarżył się: „Nie są gotowi dać mi nic oprócz uznania. Pieprzyć je”.

W dniu 23 marca 2010 wiceprezydent USA Joe Biden, odnosząc się do ustawy o reformie opieki zdrowotnej w USA, szepnął do ucha prezydentowi Barackowi Obamie: „To jest wielka sprawa fucking”. Jego słowa zostały odebrane przez mikrofony i wideo.

Pod koniec 2016 r. filipiński prezydent Rodrigo Duterte zareagował na krytykę Parlamentu Europejskiego. Po dokonaniu gestu dłonią, Duterte powiedział: „Kiedy czytam potępienie UE, mówię: „pieprzcie się”.

Abbie Hoffman użyła tego gestu podczas Demokratycznej Konwencji Narodowej w 1968 roku, a Ronald Reagan, pracując jako gubernator Kalifornii, pokazał środkowy palec protestującym w Berkeley w Kalifornii.

Prezydent George W. Bush pokazał palec do kamery w zakładach produkcyjnych w Austin, mówiąc: „To tylko salut zwycięstwa”. Z kolei Ricky Martin na koncercie pokazał George’owi Bushowi palec, aby zaprotestować przeciwko wojnie w Iraku. Serbscy demonstranci pokazywali palce rosyjskiej ambasadzie, protestując przeciw poparciu dla Slobodana Miloševicia.

W roku 2017 roku, podczas jazdy rowerem, Juli Briskman pokazała palec jadącemu obok samochodem Donaldowi Trumpowi. W wyborach w Wirginii w 2019 roku została wybrana do rady nadzorczej hrabstwa Loudoun w stanie Wirginia.

Włoski artysta Maurizio Cattellan, mieszkający w Nowym Jorku, zainstalował marmurowy posąg środkowego palca mierzącego 11 metrów (36 stóp) bezpośrednio przed Giełdą Papierów Wartościowych w Mediolanie. Wielu artystów muzycznych, w tym Madonna, Lady Gaga, Eminem, Ariana Grande, Katy Perryi i Adele publicznie wykonało ten gest. W odbiorze nie mogło to być dowolne opisanie palca. Odczytanie gestu musiało uwzględniać kontekst, znaczącą konsytuację.

Ira Robbinson, profesor prawa, uważa, że palec nie jest już obscenicznym gestem. Psycholog David Walsh, psycholog, założyciel i szef Narodowego Instytutu Mediów i Rodziny w latach 1996-2009, postrzega rosnącą akceptację środkowego palca jako znaku „kultury braku akceptacji”.

Palec nie mówi, nie krzyczy i nie można mu przypisać jakiegoś wypowiedzianego słowa. To odbiorca znaku – środkowego palca, przypisuje mu pewne znaczenie, wyrażając to znaczenie jakimś słowem.

Opozycja totalna odczytała palec Lichockiej jako słowo: fuck. Mało tego. Opozycja narzuciła prawicy swoją interpretację palca! Zresztą prawica mówi, wypowiada się i debatuje w języku wrogów.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz swój komentarz!
Proszę wpisać tutaj swoje imię