Aresztowali go na kilka dni przed 16. urodzinami za działalność w Szarych Szeregach i osadzili w krakowskim więzieniu na Montelupich. Był lipiec 1944 roku, zbliżał się front sowiecki, więc po 2-3 tygodniach przesłuchań załadowali więźniów w bydlęce wagony i powieźli na zachód. Ich pociąg musiał ustępować transportom żołnierzy Wehrmachtu, więc na krótko zatrzymali się we Wrocławiu. Przez niewielkie okienko zasłonięte drutem kolczastym młody chłopak dostrzegł gromadkę dzieci. Z głośno demonstrowaną złością i nieskrywaną satysfakcją rzucały w stronę pociągu grudkami z błota, krzycząc: „Polnische Banditen”. Powiedział cicho do siebie – zobaczycie, jeszcze tu wrócę!
Przez pięć miesięcy był więźniem i robotnikiem przymusowym w KL Gross Rosen na Dolnym Śląsku z numerem 8508. Na początku 1945 roku został przewiezionych dalej na zachód do KL Mauthausen w Dolnej Austrii, numer obozowy 127 925. Głodowe racje żywności, katorżnicza praca i terror obozowych kapo nie dawały szans na przeżycie. Położenie było tragiczne. Spali po czterech na piętrowych łóżkach i co chwilę kogoś ubywało. Nieoczekiwanie jednym z niższej rangi porządkowych okazał się przyszły premier komunistycznego PRL. Józef Cyrankiewicz poratował niepełnoletniego więźnia kawałkami chleba wyjaśniając, że chce się w ten sposób odwdzięczyć za pomoc jakiej doświadczył przed wojną ze strony znanego w Krakowie lekarza, Karola Gebhardta, ojca młodego Staszka. Wyzwolenie nadeszło 1 maja 1945 roku, gdy teren obozu zajęły wojska amerykańskie. Wycieńczenie było ogromne, ale decyzja zapadła szybko: Stanisław Gebhardt wraca do kraju. Gdy spotkał się w Krakowie ze swoją mamą i siostrą, radość mieszała się ze strachem. Lekarz, mąż siostry mamy, obawiał się że po tak straszliwych przejściach młody organizm długo nie pożyje. Za to przyjaciel taty, też medyk, miał podobno powiedzieć: zobaczysz, przeżyje nas wszystkich.
Wobec nasilania się represji wobec żołnierzy AK ze strony komunistycznych władz 19-latek ucieka z kraju i następnych niespełna 45 lat spędzi w różnych krajach na zachodzie Europy. Najdłużej mieszkał w Wielkiej Brytanii ale przebywał też dłuższe okresy w Rzymie i Paryżu. Poratował Marka Hłaskę, gdy ten umykając spod czujnych oczu redaktora Jerzego Giedroycia w Maisons-Laffitte, przyjechał do niego bez butów. Po uzyskaniu matury w Polish College Riddleworth w Norfolk a następnie matury angielskiej, Stanisław Gebhardt zdaje wstępny egzamin na Uniwersytet Londyński i podejmuje studia ekonomiczne. Studiuje także nauki społeczne i polityczne na Uniwersytecie Paryskim (Sorbona). Współdziała z reprezentantami Stronnictwa Pracy na emigracji. Włącza się też bardzo aktywnie w tworzenie wielu organizacji społecznych na Uchodźstwie. Pozyskuje środki i organizuje stypendia oraz konferencje dla przyjeżdżających z Polski młodych ludzi z myślą o przygotowaniu ich do przyszłej działalności w wolnej, demokratycznej Ojczyźnie.
Współtworzy ruch Młodych Chrześcijańskich Demokratów. Zna i ceni założyciela Wspólnoty Europejskiej Roberta Schumana. Jest w latach 1963-72 dyrektorem generalnym Międzynarodowej Fundacji Solidarności a w latach 1970-73 sekretarzem wykonawczym Światowej Unii Partii ChD reprezentując Unię w ONZ, UNESCO, Instytucjach i Parlamencie UE. Wiceprezes światowej Unii ChD w latach 1991-95 oraz wiceprezes Klubu Atlantyckiego (1992-99). Fundator i prezes Fundacji Odbudowy Demokracji im. Ignacego Paderewskiego od 1990 r. Współzałożyciel Esperienze Internazionali w Rzymie w latach 1962-1970 oraz członek zarządu wydawnictwa „Odnowa” w okresie 1963-93.
Do Polski powrócił pod koniec 1989 roku. Początkowo mieszkał w Warszawie, aby ostatecznie trafić do Wrocławia. Spełniła się wycedzona przez zęby obietnica o powrocie do miejsca chwilowego przystanku w drodze do zgotowanego przez Niemcy Polakom i innym narodowościom piekła na ziemi.
Dzięki działalności Fundacji Odbudowy Demokracji im. Ignacego Paderewskiego w 2014 roku na wrocławskich Krzykach odsłonięty został pomnik Wojciecha Korfantego, wielkiego obrońcy polskości Śląska, któremu zawdzięczamy przyłączenie części Śląska do powracającej na mapę Europy niepodległej Polski. Korfanty miał odwagę walczyć o polskie interesy zarówno w niemieckim sejmie jak i stojąc na czele działań zbrojnych przeciwko władzom niemieckim w czasie powstań śląskich. Historia po latach oddała Polsce sprawiedliwość.
Po raz pierwszy Stanisław Gebhardt spotkał się z Kornelem Morawieckim w Londynie w czerwcu 1988. Tato, wyrzucony wcześniej z kraju, w drodze do USA zawitał do Wielkiej Brytanii i spotkał się z szeregiem osób związanych z rządem polskim na uchodźstwie. Kolejnym momentem, gdy przecięły się ich ścieżki, był okres współpracy z mecenasem Janem Olszewskim. Obaj cenili, wspierali i przyjaźnili się z obalonym 4 czerwca 1992 pierwszym, wyłonionym przez w pełni demokratyczny sejm RP, premierem. Potem pomagali mu tworzyć struktury Ruchu Odbudowy Polski. Najdłużej znajomość Staszka i Kornela rozwijała się we Wrocławiu. Stanisław podkreśla, że w jego przekonaniu Kornel Morawiecki miał mimo niekwestionowanego autorytetu i zdolności przywódczych, bardzo mocno osadzony w mechanizmach demokracji sposób funkcjonowania na niwie społeczno-politycznej. Docenia w działalności Taty jego otwartość oraz ciągłą chęć konsultowania decyzji z innymi – pełna antyteza autokraty.
Stanisław Gebhardt, żołnierz AK, więzień obozów koncentracyjnych, działacz społeczno-polityczny na Wychodźstwie, twórca i uczestnik szeregu inicjatyw patriotycznych i politycznych w Polsce, wiceprzewodniczący ROP, członek Rady Programowej Fundacji Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego – w środę 3 maja 2023 roku odznaczony przez Prezydenta Andrzeja Dudę Orderem Orła Białego.
Marta Morawiecka
https://prawdajestciekawa.pl/
