13,6 C
Warszawa
czwartek, 28 marca, 2024

Antanas Terleckas 1928–2023 – Artur Adamski

26,463FaniLubię

Urodził się w niepodległym państwie litewskim, we wsi Krivasalis nieopodal Ignalina. Mając dwanaście lat był świadkiem agresji Związku Sowieckiego, którego ludobójcza okupacja oznaczała codzienne życie wśród zbrodni, do których należały przede wszystkim masowe wywózki na Syberię. W ówczesnych realiach wybuch wojny między sojuszniczymi Niemcami i Sowietami, rządzonymi przez bliźniacze lewicowe reżimy, przyjmowane było jako nadzieja ocalenia. Wkrótce jednak okazało się, że terror zaprowadzany przez towarzyszy narodowo – socjalistycznych nie jest łagodniejszy od terroru towarzyszy internacjonalistyczno – socjalistycznych. W wieku zaledwie dwunastu lat Antanas związał się z grupą młodzieży formującej organizację, mającą na celu wyzwolenie Litwy zarówno spod opresji niemieckiej, jak i sowieckiej.

W 1945 Antanas został aresztowany przez organy okupanta, który powrócił wraz z ofensywą Armii Czerwonej. Trzynastoletniemu chłopcu NKWD postawiło wtedy zarzut przynależności do organizacji Żelazny Wilk. Po kilku miesiącach śledztwa i więzienia w nieludzkich warunkach Antanasowi udało się doczekać zwolnienia z aresztu. Brak dowodów winy umożliwił mu nawet podjęcie nauki w Technikum Handlowym a po maturze studiów ekonomicznych i pracy w bankowości. Od pierwszego aresztowania aż do końca lat osiemdziesiątych był jednak przedmiotem zainteresowania sowieckich służb. Pomimo tego nigdy nie zrezygnował z działalności na rzecz wyzwolenia ojczyzny z okowów satrapii bolszewickiej. Początkowo polegało to na tworzeniu niezależnych, tajnych kręgów dyskusyjnych i samokształceniowych a następnie także na powielaniu ulotek, malowaniu napisów na murach i wydawaniu oświadczeń, z których część przedostawała się do zagranicznych mediów. W związku z podejrzeniami prowadzenia takiej właśnie działalności w 1957 roku Antanas Terleckas został aresztowany i skazany na cztery lata uwięzienia w obozie na Syberii. Na Litwę powrócił w roku 1962 i po podreperowaniu zdrowia powrócił do swej opozycyjnej aktywności. W latach siedemdziesiątych przyjęła formę kolportażu samizdatu a następnie jego wytwarzaniu, co polegało na żmudnym przepisywaniu na maszynie całych zakazanych sowieckim prawem książek, które następnie zaufanym osobom udostępniano w postaci maszynopisów. Informacje, listy i oświadczenia, które sporządzał i przekazywał osobom mającym kontakt z dyplomatami i dziennikarzami wolnego świata coraz częściej pojawiały się na antenie Radia Watykańskiego, Radia Wolna Europa czy Głosu Ameryki. W związku z tym w roku 1973 został aresztowany i przez rok przebywał w więzieniu na wileńskich Łukiszkach. W 1976 wraz z Juliusem Sasnauskasem, Kestutisem Jokubynasem i kilkoma innymi przyjaciółmi zaczął wydawać podziemne pismo „Laisves Sauklys” a następnie „Vytis”. W 1978 zaczął współtworzyć konspiracyjną Ligę Wolności Litwy. Do sekretarza generalnego ONZ, głów państw – sygnatariuszy Karty Atlantyckiej i innych mężów stanu wysyłał listy apelujące o uwzględnienie w swej polityce aspiracji narodów ciemiężonych sowiecką okupacją. Skończyło się to dla niego w październiku 1979 roku kolejnym aresztowaniem i skazaniem na osiem lat syberyjskiego zesłania, z których trzy spędził w obozie. O jego walce i spadających na niego represjach pisał wówczas redagowany przez Kornela Morawieckiego „Biuletyn Dolnośląski”. Potem nie pozwalały o nim zapomnieć liczne pisma Solidarności Walczącej.

- Autopromocja - KLIKNIJ NA GRAFIKĘ-

Z sybirskiej katowni do ojczyzny powrócił latem 1987 i od razu włączył się w działalność niepodległościową. Już kilka tygodni po wyjściu z obozu zorganizował wiec pod wileńskim pomnikiem Adama Mickiewicza. Zanim został zatrzymany zdążył wygłosić przemówienie, w którym żądał wycofania z Litwy wojsk sowieckich. Wezwał do zbierania podpisów pod petycją, domagającą się niepodległości. W tym czasie także na Litwie bywali już emisariusze Solidarności Walczącej, z którymi nawiązał ścisłą współpracę, owocującą rozwojem drugiego obiegu wydawniczego. Zarazem kurierskimi trasami organizacji Kornela Morawieckiego zaczęły na Zachód docierać regularne i bardzo szczegółowe informacje o nasilających się litewskich dążeniach niepodległościowych. Dzięki temu wiadomości te stały się niemal codziennością mediów, w tym rosyjsko i litewskojęzycznych sekcji rozgłośni nadających zza „żelaznej kurtyny”. Antanas Terleckas świetnie znał język polski i był rzecznikiem budowy jak najlepszych stosunków między Polakami i Litwinami. W czasie wszystkich dramatycznych wydarzeń, do których dochodziło na początku lat dziewięćdziesiątych, bardzo ściśle współpracował z działaczami Autonomicznego Wydziału Wschodniego Solidarności Walczącej. Podczas kolejnych międzynarodowych konferencji, skupiających bojowników o niepodległość z wielu republik Związku Sowieckiego nawiązywał do programu tej organizacji, którego celem było m.in. zażegnanie konfliktów między odradzającymi się wolnymi bytami demontowanego więzienia narodów. Wielokrotnie publicznie występował wraz z działaczami Solidarności Walczącej, która też w wielu miastach Polski organizowała permanentne wiece i demonstracje żądające uznania przez rząd Tadeusza Mazowieckiego niepodległości litewskiego państwa. Organizacja Kornela Morawieckiego od władz Wrocławia żądała także, by część Nowego Ratusza (czyli XIX – wiecznego kompleksu reprezentacyjnych sal i urzędów, wznoszącego się na środku Rynku) została przeznaczona dla konsulatu Litwy.

Jest czymś dość niezwykłym, że człowiek o tak niespożytej i odważnej aktywności, za którą płacił pasmem szykan i czternastoma latami spędzonymi w aresztach, więzieniach i syberyjskich obozach dożył sędziwego wielu 96 lat. Był przyjacielem Polski i Solidarności Walczącej i w naszej pamięci pozostać powinien jako jeden z największych bojowników walki z rosyjskim imperializmem i bolszewickim zniewoleniem.

Artur Adamski

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Wpisz swój komentarz!
Proszę wpisać tutaj swoje imię

Powiązane artykuły

Pozostańmy w kontakcie

26,463FaniLubię
274SubskrybującySubskrybuj
- Reklama -spot_img

Najnowsze Artykuły

Skip to content