Za nami spotkanie w Sali im. Władysława Nehringa Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego poświęcone Jozefowi Mackiewiczowi. Organizatorami byli Instytut Pamięci Narodowej Oddział we Wrocławiu, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego.
Gościem specjalnym był Kazimierz Orłoś, pisarz – scenarzysta filmowy i telewizyjny, dramaturg, autor słuchowisk radiowych, publicysta i siostrzeniec pisarza. Opowiadał o rodzinnych relacjach z Józefem Mackiewiczem i Barbarą Toporską, dzielił się swoimi spostrzeżeniami na temat procesu dotyczącego praw autorskich do utworów Mackiewicza, jakie córka pisarza, Halina Mackiewicz toczyła przez lata z Niną Karsow.
Konferencji towarzyszyła wystawa pt. „Jedynie prawda jest ciekawa. Dziedzictwo Józefa Mackiewicza” autorstwa dr Małgorzaty Ptasińskiej z Instytutu Pamięci Narodowej. Podczas konferencji Marcin Marczak, zastępca dyrektora wrocławskiego Instytutu Pamięci Narodowej zaprezentował i wręczył uczestnikom spotkania kalendarz na rok 2023 pt. „Wilno Józefa Mackiewicza” autorstwa prof. Tomasza Balbusa i Magdy Wysockiej.
W konferencji udział wzięli badacze z różnych ośrodków naukowych, polskich i zagranicznych; historycy, literaturoznawcy i językoznawcy. Sesja była okazją do postawienia pytań dotyczących współczesnego odczytania twórczości Józefa Mackiewicza. Poruszane zagadnienia obejmowały kwestie odnoszące się do recepcji jego twórczości w Polsce, Niemczech i na Litwie.
Prof. dr hab. Adam Fitas z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II zaprezentował temat: „Józef Mackiewicz – nowe źródła i nowe propozycje badawcze”. Doc. dr Hans-Christian Trepte z Uniwersytetu w Lipsku wygłosił referat: „Józef Mackiewicz z perspektywy niemieckiej: stłumione prawdy, bezkarne przestępstwa, nowe odkrycia”, prof. dr hab. Marek Zybura z Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. W. Brandta zaprezentował natomiast niemieckie wydania utworów Józefa Mackiewicza. Z Wilna wzięli udział również przedstawiciele. Doc. dr Irena Fedorowicz z Uniwersytetu Wileńskiego mówiła o recepcji twórczości Józefa Mackiewicza na Litwie. Jak zauważyła, Mackiewicz był na Litwie pisarzem nieobecnym, nieznanym, praktycznie prawie do końca XX w. Kolejnym wystąpieniem z Wilna był referat Ilony Lewandowskiej, dziennikarki „Kuriera Wileńskiego”: „Józef Mackiewicz jako dziennikarz”. W referacie przedstawiona została droga Mackiewicza do dziennikarstwa, lata współpracy ze „Słowem” oraz wyzwania, z jakimi spotkał się w czasie wojny. Przedstawione zostały również uwagi na temat odczytania tekstów dziennikarskich Mackiewicza przez współczesną młodzież na bazie projektu „Lekcje w Mackiewiczówce”.
Naukowcy z Uniwersytetu Wrocławskiego prof. dr hab. Dorota Heck i dr hab. Krzysztof Polechoński przedstawili tematy: „Antropologia literacka i retoryka prozy Józefa Mackiewicza” oraz „Józef Mackiewicz i Sergiusz Piasecki – dwa życiorysy, dwie twórczości i punkty styczne”.
Prof. dr hab. Krzysztof Kawalec (IPN Wrocław / Uniwersytet Wrocławski) mówił na temat: „Imperialne resentymenty Józefa Mackiewicza”, prof. dr hab. Wacław Lewandowski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) wygłosił referat pt. „Józefa Mackiewicza marzenie o wojnie”, prof. dr hab. Włodzimierz Suleja (IPN) wygłosił wystąpienie: „Józef Mackiewicz – antypiłsudczyk?”, a dr Paweł Mikołaj Rozdżestwieński (IPN Wrocław) mówił o wojskowych realiach w zmaganiach polsko-bolszewickich 1919– 1920 roku w twórczości Józefa Mackiewicza na podstawie powieści „Lewa wolna”.
Ostatnia sesja została zdominowana przez tematy dotyczące Mackiewicza jako świadka zbrodni. Prof. dr hab. Tadeusz Wolsza (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) omówił emigracyjne świadectwa Józefa Mackiewicza dotyczące zbrodni katyńskiej, dr hab. Danuta Jastrzębska- Golonka, prof. UKW (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy / IPN) mówiła o języku sprawozdania Józefa Mackiewicza jako źródle wiedzy o katyńskiej zbrodni, a dr hab. Małgorzata Misiak (Uniwersytet Wrocławski / IPN) przedstawiła referat pt. „Józefa Mackiewicza eksplikacja semantyczna rzeźni i rzezi”.
Artykuł niniejszy powstał przy współpracy z Iloną Lewandowską, dziennikarką „Kuriera Wileńskiego”.
