Wielu przedsiębiorców chcących dochodzić roszczeń transgranicznych od kontrahentów z UE zastanawia się, jak wyglądają poszczególne etapy europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń. Zainicjowanie postępowania związane jest nie tylko ze złożeniem pozwu do właściwego sądu czy trybunału, ale również wiąże się ze spełnieniem wymogów formalnych określonych w rozporządzeniu (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń.
Wszczęcie postępowania.
W europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń stronami postępowania jest powód oraz pozwany. To powód, jako inicjator postępowania zobowiązany jest do złożenia pozwu. Artykuł 4 rozporządzenia stanowi, iż wszczęcie postępowania następuje poprzez wypełnienie przez powoda formularza pozwu A (załącznik A) i złożenie go we właściwym sądzie lub trybunale. Dostępność formularza pozwu A winny zapewniać państwa członkowskie we wszystkich sądach i trybunałach, w których wszczęcie postępowania jest możliwe, a także za pośrednictwem odpowiednich krajowych stron internetowych. Wypełniony formularz można złożyć bezpośrednio w sądzie bądź trybunale, za pośrednictwem poczty lub innych środków komunikacji, takich jak faks lub poczta elektroniczna, akceptowanych przez państwo członkowskie, w którym wszczyna się postępowanie.
Problem pojawić się może na etapie wypełniania formularza. Z uwagi na brak przymusu adwokackiego czy też innego przedstawiciela zawodu prawniczego, państwa członkowskie zapewniają praktyczną pomoc w wypełnianiu formularza, ale również udzielają informacji w zakresie stosowania europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń, ogólnych informacji na temat tego, które sądy lub trybunały w danym państwie członkowskim są właściwe do wydania orzeczenia. Co istotne, pomoc ta ma charakter nieodpłatny. Należy jednak zwrócić uwagę, iż państwa członkowskie nie mają obowiązku zapewniać pomocy prawnej ani porady prawnej w formie oceny prawnej konkretnej sprawy.
Formularz pozwu należy skierować do państwa członkowskiego posiadającego międzynarodową jurysdykcję oraz właściwość miejscową. W tym zakresie, aby prawidłowo ustalić właściwość sądu należy odnieść się do innych regulacji unijnych, w szczególności do rozporządzenia Bruksela I. Ustalenie właściwości uzależnione jest od stanu faktycznego danej sprawy, w szczególności charakteru zobowiązania (zobowiązanie umowne czy pozaumowne).
Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń jest postępowaniem pisemnym. Formularz pozwu winien zawierać opis roszczenia, jego wartość (pułap finansowy wynosi 5.000,00 EUR), należności uboczne, podstawę, od której liczone są odsetki związane z powództwem głównym. Każdy z elementów roszczenia winien w sposób precyzyjny wskazywać podstawę jego dochodzenia. Nadto w formularzu powód winien wskazać materiał pisemny, w celu umożliwienia sądowi przeprowadzenia badania wartości przedmiotu sporu, podstawy roszczenia i dowodów na jego poparcie. Nienależyte opisanie roszczenia oraz brak wskazania dowodów na jego poracie może skutkować wezwaniem sądu do uzupełnienia braków, co niewątpliwe opóźni proces. W najgorszym wypadku sąd będzie mógł odrzucić pozew, jako bezzasadny.
Opłata sądowa za zainicjowanie procedury dochodzenia drobnych roszczeń obowiązuje w wielu państwach członkowskich UE. W formularzu pozwu, w rubryce nr 6 powód określa sposób uiszczenia powyższej opłaty. Opłaty sądowe są zróżnicowane. W odniesieniu do opłat obowiązujących w Polsce, tę kwestie reguluje ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W przypadku procesu wszczętego w ramach procedury określonej w rozporządzeniu (WE) nr 861/2007 ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń, opłata od pozwu ma charakter stały i wynosi 100 zł zgodnie z art. 27 b ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W przypadku postępowania odwoławczego, opłata od apelacji pobierana jest w tej samej wysokości zgodnie z art. 18 w zw. z art. 27 b w/w ustawy.
Pozew, odpowiedź na pozew, powództwo wzajemne, odpowiedź na powództwo wzajemne oraz wszelkie opisy istotnych dokumentów uzupełniających są składane w języku lub jednym z języków sądu lub trybunału. Powód winien mieć na uwadze również fakt, iż w niektórych państwach członkowskich obowiązuje kilka języków „urzędowych”. Zdarza się również, iż państwa członkowskie umożliwiają złożenie pozwu również w innym języku niż „urzędowy”.
Zgodnie z treścią art. 6 jeśli jakikolwiek inny dokument otrzymany przez sąd lub trybunał nie jest sporządzony w języku, w którym prowadzone jest postępowa nie, sąd lub trybunał może wymagać tłumaczenia takiego dokumentu jedynie w przypadku, gdy tłumaczenie takie jest niezbędne do wydania orzeczenia. W przypadku gdy strona odmówi przyjęcia dokumentu, dlatego że nie jest on sporządzony w jednym z następujących języków:
a) w języku urzędowym państwa członkowskiego, do którego jest skierowany, lub — jeżeli w tym państwie członkowskim obowiązuje więcej niż jeden język urzędowy — w języku urzędowym lub w jednym z języków urzędowych obowiązujących w miejscu, w którym ma nastąpić doręczenie lub do którego dokument ma być wysłany; lub
b) w języku zrozumiałym dla adresata,
sąd lub trybunał powiadamia o tym drugą stronę, po to, aby strona ta dostarczyła tłumaczenie dokumentu.
Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń przewiduje również możliwość ugodowego załatwienia sporu. Podobnie jak w polskim porządku prawnym, tak i w przypadku postępowania w sprawie drobnych roszczeń sądy i trybunały winny dążyć do osiągniecia ugody pomiędzy stronami. Artykuł 23a stanowi, iż ugoda sądowa zatwierdzona przez sąd lub trybunał lub zawarta przed sądem lub trybunałem w toku europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń, wykonalna w państwie członkowskim, w którym przeprowadzono postępowanie, jest uznawana i wykonywana w innym państwie członkowskim.
Przebieg postępowania.
Po spełnieniu wymogów formalnych pozwu, sąd podejmuje decyzję o możliwości przeprowadzenia europejskiego postępowania w sprawie drobnego roszczenia. Wówczas sąd przesyła pozwanemu odpis pozwu (kopia formularza pozwu A) wraz z załącznikami oraz formularzem odpowiedzi C, którego część uzupełnia sąd.
Powyższe dokumenty sąd jest zobowiązany przesłać w terminie 14 dni od dnia otrzymania właściwie uzupełnionego formularza pozwu, zaś w przypadku uzupełniania przez powoda braków formalnych pozwu, wówczas od późniejszej daty, z uwzględnieniem terminu wyznaczonego powodowi do uzupełnienia braków.
Powyższe dokumenty zgodnie z treścią art. 13 rozporządzenia doręczane są drogą pocztową, lub drogą elektroniczną:
- w przypadku gdy takie środki są technicznie dostępne i dopuszczalne zgodnie z przepisami procesowymi państwa członkowskiego, w którym prowadzone jest europejskie
postępowanie w sprawie drobnych roszczeń, a jeżeli strona, której mają zostać doręczone dokumenty, ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w innym państwie członkowskim – zgodnie z przepisami procesowymi tego państwa członkowskiego; oraz - w przypadku gdy strona, której mają zostać doręczone dokumenty, udzieliła wcześniej wyraźnej zgody na doręczanie jej dokumentów drogą elektroniczną, lub w przypadku gdy, zgodnie z przepisami procesowymi państwa członkowskiego, w którym strona ta ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu strona ta ma prawny obowiązek zaakceptowania tej szczególnej metody doręczenia.
Doręczenie drogą pocztową lub elektroniczną jest poświadczane potwierdzeniem odbioru wraz z datą odbioru.
Komunikacja pisemna między sądem a stronami lub innymi osobami biorącymi udział w postępowaniu odbywa się z wykorzystaniem środków elektronicznych, za potwierdzeniem odbioru, jeżeli takie środki są technicznie dostępne i dopuszczalne zgodnie z przepisami procesowymi państwa członkowskiego, w którym prowadzone jest postępowanie, pod warunkiem, że strona lub osoba
wyraziła wcześniej zgodę na takie środki komunikowania się lub, zgodnie z przepisami procesowymi państwa członkowskiego, w którym strona ta lub osoba ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu, ma ona obowiązek zaakceptowania takich środków komunikowania się.
W sytuacji, gdy doręczenie pozwu wraz z załącznikami byłoby niemożliwe w sposób wskazany powyżej, art. 13 ust. 4 przewiduje zastosowanie przepisów określonych w art. 13 i 14 rozporządzenia w sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego.
Skuteczne doręczenie pozwu wraz z załącznikami pozwala na podjęcie obrony pozwanemu. Pozwany po otrzymaniu formularza pozwu ma prawo złożyć odpowiedź na pozew w terminie 30 dni od dnia doręczenia formularza pozwu jednocześnie uzupełniając część II formularza odpowiedzi C i odsyłając go do sądu wraz z wszelkimi odpowiednimi dokumentami uzupełniającymi lub bez wykorzystania formularza odpowiedzieć w inny odpowiedni sposób. W odpowiedzi pozwany ma prawo przychylić się do stanowiska powoda, kwestionować roszczenie w całości lub w części, właściwość sądu, zakres przedmiotowy, wartość przedmiotu sporu, wskazywać, iż sprawa nie jest sprawą transgraniczną w rozumieniu rozporządzenia. Pozwany ma prawo wnioskować o przeprowadzenie rozprawy, powoływać świadków, dowody, wnieść powództwo wzajemne na formularzu A. Pozwany może również nie składać odpowiedzi na pozew. Wówczas sąd przystąpi do rozpoznania sprawy i po 30 dniach od daty doręczenia pozwu wraz z załącznikami wyda orzeczenie. W terminie 14 dni od otrzymania odpowiedzi pozwanego sąd lub trybunał wysyła powodowi kopię odpowiedzi wraz z wszelkimi istotnymi dokumentami uzupełniającymi. Powód ma 30 dni od daty doręczenia, aby odpowiedzieć na powództwo wzajemne.
Orzeczenie
W europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń orzeczenia wydaje się w następujących trybach:
- orzeczenie zaoczone– wydawane jest w sytuacji, gdy pozwany nie złoży odpowiedzi na pozew w terminie 30 dni od dnia doręczania formularza pozwu oraz formularza odpowiedzi C. Nadto przedmiotowe orzeczenie może być wydane wówczas gdy, strona pomimo wezwania do udzielania dodatkowych informacji lub przedstawienia dalszych szczegółów nie wykonana zobowiązania w określonym terminie. Sąd wyda orzeczenia na korzyść strony przeciwnej.
- orzeczenie zaoczne- powództwo wzajemne- w sytuacji gdy pozwany z powództwa wzajemnego nie odpowie w terminie 30 dni od dnia doręczenia.
- orzeczenie po przeprowadzeniu postępowania dowodowego:
- po przeprowadzeniu rozprawy- wydanie orzeczenie następuje w terminie 30 dnii od daty rozprawy. Termin ten może ulec wydłużeniu na podstawie art. 14 ust. 3.
- bez przeprowadzenia rozprawy- sąd wydaje orzeczenie w terminie 30 dni od otrzymania informacji, w szczególności odpowiedzi na pozew, po dostarczeniu dalszych informacji w określonym terminie i otrzymaniu tych informacji. Ponadto po przeprowadzonym postępowaniu dowodowym koniecznym do wydania orzeczenia, wówczas sąd musi wydać rozstrzygnięcie w terminie 30 dni od wykonania tej czynności.
Orzeczenie sporządza się w formie pisemnej. W zależności od systemu prawnego obowiązującego w państwach członkowskich forma ta może się różnić. Zgodnie z treścią art. 19 rozporządzenia z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia, europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń podlega przepisom proceduralnym państwa członkowskiego, w którym prowadzone jest postępowanie. Orzeczenie doręcza się stronom zgodnie z treścią art. 7 ust. 2, który stanowi, że po wydaniu orzeczenia sąd musi je doręczyć stronom przy zastosowaniu jednej z metod doręczenia określonych w rozporządzeniu; w tej kwestii zob. art. 13 i pkt 4.2.3.
Podobnie jak w polskim porządku prawnym tak i w postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń koszty postępowania ponosi strona przegrywająca. Jednak sąd lub trybunał nie zasądza na rzecz strony wygrywającej kosztów, które były zbędne lub nieproporcjonalne do wartości przedmiotu sporu. Zatem koszty zasądzone na rzecz strony wygranej ograniczone zostaną jedynie do niezbędnych wydatków i kosztów np. tłumaczenie dokumentów, wynajęcie adwokata, powołanie świadków, biegłych. Zasądzone koszty winny być proporcjonalne względem wartości przedmiotu sporu. O kosztach sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, na podstawie prawa krajowego siedziby sądu.
Ponowne zbadanie orzeczenia przez sąd. Postępowanie odwoławcze.
Zgodnie z treścią art. 18 rozporządzenia pozwany, który nie wdał się w spór przed sądem, ma prawo złożyć wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń – we właściwym sądzie lub trybunale państwa członkowskiego, w którym wydano orzeczenie, jeżeli:
a) pozwanemu nie doręczono formularza pozwu lub, w przypadku rozprawy, pozwany nie został wezwany na tę rozprawę z wystarczającym wyprzedzeniem i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony; lub
b) pozwany nie miał możliwości zakwestionowania roszczenia z powodu działania siły wyższej lub z uwagi na nadzwyczajne okoliczności, bez jakiejkolwiek winy z jego strony chyba, że pozwany nie wniósł środka odwoławczego, gdy miał taką możliwość.
Termin złożenia wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia wynosi 30 dni. Termin ten biegnie od dnia, w którym pozwany rzeczywiście zapoznał się z treścią orzeczenia i był w stanie podjąć odpowiednie działania, najpóźniej od dnia, w którym zastosowano pierwszy środek egzekucyjny, w wyniku, którego pozwany utracił w całości lub części możliwość dysponowania swoim majątkiem. Termin nie podlega przedłużeniu.
Jeżeli sąd odrzuci wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, o którym mowa w ust. 1, z uwagi na fakt, że żadna z przesłanek ponownego zbadania orzeczenia określonych w tym ustępie nie została spełniona, orzeczenie pozostaje w mocy.
Jeżeli sąd uzna wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia za uzasadniony z uwagi na fakt, że spełniona została którakolwiek z przesłanek określonych w ust. 1, orzeczenie wydane w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń jest nieważne. Powód nie traci jednak korzyści wynikających z przerwania biegu terminu przedawnienia, jeżeli takie przerwanie ma zastosowanie na mocy prawa krajowego.
Co istotne przepis art. 10 rozporządzenia znajduje zastosowanie w niniejszej procedurze. Oznacza to, iż strona nie musi ustanawiać adwokata bądź też innego przedstawiciela w sprawie wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń.
Postępowanie odwoławcze.
Środek zaskarżenie od orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń przysługuje stronie wówczas, gdy taką możliwość przewiduje prawo proceduralne danego państwa członkowskiego. Nadto w przypadku, gdy przepisy przewidują taką możliwość zastosowanie znajdą również przepisy dotyczące terminu złożenia środka zaskarżenia, sposobu jego wniesienia, a także kosztów z tym związanych.
Bibliografia:
- file:///C:/Users/Kancelaria2/Downloads/Small_Claims_Users_Guide_A5_V01_EU_EU_pl-5.pdf
- https://e-justice.europa.eu/306/PL/court_fees_concerning_small_claims_procedure?POLAND&mem er=1
- https://e-justice.europa.eu/content_small_claims-42-pl.do
- Rozporządzenie (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń
- file:///C:/Users/Kancelaria2/Downloads/Small_Claims_Practice_Guide_A5_V01_EU_EU_pl-5.pdf
- rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych.
- ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Projekt powstał przy dofinansowaniu z Fundacji Agencji Rozwoju Przemysłu, pod patronatem Fundacji Popieram Dolny Śląsk oraz Fundacji Skutecznie do przodu, we współpracy z Wicemarszałkiem Województwa Dolnośląskiego – Marcinem Krzyżanowskim