Poznawanie śląskich noblistów jest ważne, choćby dlatego, że dokonali dzieł, które do dzisiaj służą całej ludzkości. Prezentowanie ich sylwetek ma na celu nie tylko ich uhonorowanie, ale też przyjrzenie się trudnym warunkom życiowym, do których musieli się dostosować, aby prowadzić badania. Pisząc o śląskich noblistach, opierałem się na trzech źródłach: 1. Opracowanie Piotra Greinera „Nobliści ze Śląska” wydane przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej w Gliwicach (2005); 2. Autobiograficzne teksty noblistów prezentowane przez portal internetowy The Nobel Prize; 3. Popularny portal encyklopedyczny wikipedia.pl. Notatki nie mają charakteru naukowego, dlatego pominąłem w nich wiele specjalistycznych opisów prac, doświadczeń, stanowisk i publikacji. Starałem się natomiast wyeksponować noblistów jako ludzi borykających się z trudnościami zawodowymi i życiowymi oraz to, że często w dramatycznych okolicznościach uzyskiwali wyniki, które na zawsze zostaną zapisane w dziejach ludzkiej cywilizacji. Wiele z tych sylwetek zasługuje na osobne monografie, książki biograficzne, sztuki teatralne i filmy. Wszystko to zapewne jest jeszcze przed nami.
Reinhard Selten – ekonomista eksperymentalny
Kolejnym wrocławskim noblistą był Reinhard Selten. Urodził się 5 października 1930 roku. Jego ojciec był właścicielem firmy zwanej kółkiem czytelniczym. Była to wypożyczalnia czasopism, która przynosiła niezłe dochody w czasach wielkiego kryzysu, kiedy wielu ludzi nie było stać na ich kupno. Magazyny wypożyczano klientom na tydzień, im starszy folder, tym opłata była niższa.
W połowie lat trzydziestych musiał sprzedać swoją firmę ze względu na żydowskie pochodzenie. Młody Reinhard mógł więc jedynie zostać niewykwalifikowanym pracownikiem. W swojej autobiografii pisze: Na szczęście okazało się, że nie miało to większego znaczenia, ponieważ po około pół roku od zakończenia wojny moja mama, moi bracia, siostra i ja wyjechaliśmy z Wrocławia jednym z ostatnich pociągów ewakuacyjnych.
W powojennych Niemczech pracował początkowo jako robotnik rolny. W 1947 roku wrócił do szkoły. Gimnazjum ukończył w 1951 roku, jego zainteresowania koncentrowały się na matematyce, ale również na innych dziedzinach wiedzy, takich jak astronomia i fizyka. Studiował matematykę do 1957 roku. O dalszej karierze zadecydował przypadek, kiedy zauważył ogłoszenie o zapisach na seminarium profesora Ewalda Burgera wykładowcy wyższej matematyki dla ekonomistów. Zapisał się na to seminarium i pod jego kierunkiem napisał pracę magisterską poświęconą teorii gier kooperatywnych. Jako jeden z najważniejszych na świecie specjalistów w dziedzinie analizy gier został w 1965 roku zaproszony na konferencję w Jerozolimie. Niedługo później został członkiem grupy teoretyków gier wynajętych przez firmę badawczą MATHEMATICA do pracy przy projektach dla Agencji Kontroli Zbrojeń i Rozbrojenia. Grupa często spotykała się na kilka dni w pobliżu Waszyngtonu. Współpracował z Johnem C. Harsanyi przy negocjacjach na podstawie niepełnych informacji, ale wykonał też inne prace nad modelami odstraszania nuklearnego. Grupa nie opracowała niczego, co miałoby wartość praktyczną dla Agencji Kontroli Zbrojeń i Rozbrojenia, niemniej jednak odniosła duży sukces, ponieważ osiągnęła wiele postępów teoretycznych, np. w analizie powtarzających się gier z niepełnymi informacjami Aumann, Maschler i Stearns. Za pionierskie prace z zakresu analizy równowagi w teorii gier niezespołowych Selten otrzymał w 1994 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii (wspólnie z Johnem Harsanyi i Johnem Nashem). Jest współtwórcą ekonomii eksperymentalnej. Jednym z doktorantów Seltena jest dr Marcin Malawski z Instytutu Podstaw Informatyki PAN oraz Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego w Warszawie. Dr Malawski napisał obszerny tekst monograficzny o jego pracach naukowych, w którym tak go wspomina: Kilkanaście lat temu (jeszcze przed Nagrodą Nobla) podczas uroczystości nadania mu doktoratu honoris causa uniwersytetu w Bielefeld, Selten w podziękowaniu pozwolił sobie na pewną autorefleksję na temat swej kariery naukowej. Dlaczego właściwie osiągnął w nauce znacznie więcej niż wielu jego kolegów, skoro w odróżnieniu od nich nie pracował po dwadzieścia godzin na dobę? Jego odpowiedź jest prosta: „weil ich suchtig bin” (ponieważ jestem uzależniony). I oczywiście nie chodzi mu o banalne uzależnienie od pracy, tylko o potrzebę zaspokojenia ciekawości badawczej. Wydaje mi się, że to stwierdzenie ma głębszy sens. Uczonemu oczywiście potrzebna jest pracowitość i wytrwałość, talent też nie zaszkodzi, ale chyba najważniejszą rzeczą jest ciekawość.
Wrocławska Akademia Ekonomiczna w 1996 roku uhonorowała Reinharda Seltena, tytułem doktora honoris causa. Cztery lata później ten tytuł w 2010 roku, nadał mu Uniwersytet Bydgoski. Przy tej okazji podkreślono, że Selten był też wielkim propagatorem esperanto i propagatorem idei języka międzynarodowego.
W 2016 roku Selten przybył do Poznania ze względów zdrowotnych. Tam zmarł 23 sierpnia i został pochowany na cmentarzu w Miłostowie.
