W dniach 7–8 grudnia w podpoznańskim Swadzimiu odbyła się konferencja Duchowy stan Europy, w której uczestniczyli naukowcy i intelektualiści: z Belgii prof. David Engels (Wolny Uniwersytet Brukselski i Instytut Zachodni w Poznaniu), Gruzji: prof. Mamuka Beriashvili, dr Irakli Taboridze i Ketevan Rcheulishvili (Gruziński Uniwersytet Techniczny), Niemiec: prof. Andreas Arndt (Uniwersytet Humboldtów w Berlinie) i prof. Gunnar Heinsohn (Uniwersytet w Bremie), a z Polski: prof. Zdzisław Krasnodębski (poseł do PE, Uniwersytet w Bremie), prof. Agnieszka Nogal (Uniwersytet Warszawski), ks. dr Wit Pasierbek, SJ (Akademia Ignatianum w Krakowie) dr Justyna Schulz (Instytut Zachodni w Poznaniu) i Bronisław Wildstein.
Organizatorem i moderatorem konferencji był prof. Zdzisław Krasnodębski, poseł do Parlamentu Europejskiego z Wielkopolski i Grupa Europejskich Konserwatystów i Reformatorów w Parlamencie Europejskim.
W pierwszej sesji prof. prof. Andreas Arndt i Mamuka Beriashvili w języku wypracowanym przez filozofię niemiecką, głównie Hegla rozpatrywali problem relacji pomiędzy tym, co uniwersalne a partykularne na przykładzie relacji pomiędzy tzw. wartościami europejskimi a narodowymi. W dyskusji nad wygłaszanymi referatami podkreślano, że jak dotąd nie ma ani odrębnego narodu europejskiego, ani odrębnego języka europejskiego. W obecnym kulturowym stanie rzeczy jedynymi depozytariuszami wartości uniwersalnych są zatem tradycje kultywowane przez poszczególne wspólnoty narodowe i religijne. Zatem to, co uchodzić ma za wartości europejskie, może być uznane jedynie w trybie hipotezy i zaakceptowane w procesie wolnej i nieskrępowanej dyskusji, a nie narzucane w odgórnym biurokratycznym trybie. Podczas dyskusji przywoływano również przykład próby eliminowania nazwy „Boże Narodzenie” w dokumentach Unii Europejskiej i innych nazw, które mogą się kojarzyć z chrześcijaństwem.
Najciekawsze wątki podejmowane w referatach wygłaszanych w kolejnych sesjach dotyczyły upadku roli elit i wiedzy eksperckiej we współczesnej demokracji liberalnej (prof. Agnieszka Nogal) i wpływu pandemii na relacje międzyludzkie oraz sposoby sprawowania władzy (ten ostatni wątek przewijał się w wystąpieniach dr. Irakli Taboridze i Ketevan Rcheulishvili). Niezmiernie interesujące było wystąpienie prof. Gunnara Heinsohna, który przedstawił proces starzenia się społeczeństw europejskich oraz analizował związek pomiędzy wzrostem ekspansywności i agresywności społeczeństw, a występującym w nich nadmiarem młodych mężczyzn zdolnych do noszenia i używania broni. Dr Justyna Schulz i Bronisław Wildstein –z odmiennych perspektyw – analizowali niebezpieczeństwa dla duchowości Europy płynące z upadku wartości wspólnotowych na rzecz dominacji hedonizmu i indywidualizmu oraz nowej fali sekularyzacji. Według Wildsteina sekularyzacja miała zostać zapoczątkowana przez Kartezjusza już w XVII wieku.
Reasumując, konferencja była miejscem pożytecznej, interesującej i pluralistycznej (nie tylko pod względem narodowościowym uczestników, lecz również – teoretycznym i ideowym) wymiany myśli i poglądów. Warto zatem pomyśleć o kontynuacji takiego typu spotkań w następnych latach w poszerzonej o udział młodego pokolenia formule, którego przedstawiciele mogliby wystąpić nie tylko w roli uczestników, lecz również panelistów. Taki będzie bowiem duchowy stan Europy, jakie jej młodzieży chowanie.
Krzysztof Brzechczyn