To z pewnością ciekawy i zagadkowy kraj. Po głośnych wydarzeniach z sierpnia 2021 roku, które doprowadziły do zmiany władzy w Afganistanie, ten kraj wzbudził zainteresowanie również wśród Polaków. Jednak w Polsce mało kto naprawdę wie, co dzieje się w Afganistanie.
Trzeba tu podkreślić, że Afganistan to nie tylko kraj biedy, terroryzmu czy handlu narkotykami (co zresztą jest tylko częściowo prawdą). Afganistan to także kraj wielu wybitnych aktorów, poetów, działaczy kultury. Najbardziej znani poeci to: Abdurafud Benawa (Pasztun), Abduł Habibi (Pasztun), Siddik Barmak (Tadżyk). Ten kraj może się również pochwalić zdolnymi i pięknymi aktorkami, takimi jak Annet Mahendru (Hinduska), Layla Alizada (pochodzenia pasztuno-tadżyckiego). O wymienionych w nawiasach narodowościach pojawi się w niniejszym artykule jeszcze kilka słów.
Obecnie Afganistan ma podobną do Polski liczbę mieszkańców, czyli niemalże 38 mln. Jest to kraj wieloetniczny i wielokulturowy. Ludnością dominującą są obecnie Pasztuni (zamiennie Pasztunowie). Szacuje się, że aż 38-39 proc. całej ludności kraju to przedstawiciele tej narodowości. Mieszkają na terenie całego kraju, choć w niektórych regionach są mniejszością. Najwięcej jest ich na południu oraz południowym wschodzie Afganistanu i w Kabulu, stolicy państwa. Są blisko spokrewnieni z innymi narodowościami irańskiej grupy językowej (Persami, Kurdami, Beludżykami, Osetynami i innymi). Posługują się własnym językiem zwanym paszto. Pasztuni mają ciekawe legendy na temat swojego pochodzenia. Jedna z najpopularniejszych głosi, że wcale nie są narodem irańskim, a żydowskim od dawna nawróconym na islam.
Warto dodać, że tak samo, jak w Afganistanie, wielu Pasztunów zamieszkuje również północne obszary współczesnego Pakistanu i utrzymuje przyjazne stosunki z pokrewnymi Beludżykami. Ma to też wpływ na ich preferencje polityczne. Największym poparciem cieszą się talibowie, chociaż nie można zapomnieć, że w świeckim rządzie również było sporo Pasztunów.
Drugim narodem, według szacunkowej liczby mieszkańców Afganistanu oraz pod względem politycznego wpływu na kraj, są Tadżycy. Tadżykami są przede wszystkim wschodni Persowie posługujący się językami dari oraz farsi, chociaż w gronie językoznawców toczy się dyskusja, czy język dari jest tylko dialektem języka perskiego czy to osobny język. Ciekawe, że Afgańczycy władający tym językiem zupełnie dobrze rozumieją współczesnych Irańczyków, lecz sami Irańczycy rozumieją Afgańczyków trochę gorzej. Oprócz Afganistanu Tadżycy stanowią około 80 proc. populacji sąsiedniego Tadżykistanu, który znajduje się na północ od dzisiejszej afgańskiej granicy.
Obecnie liczba Tadżyków rezydujących na rozległych obszarach północnego oraz zachodniego Afganistanu przekracza już dziesięć milionów. Największe tadżyckie skupiska w Afganistanie to Badahszan i Tohar. Podobnie jak Pasztunów, Tadżyków można spotkać w każdym regionie państwa. Lecz na południu, południowym wschodzie oraz północnym zachodzie jest ich raczej niewielu.
Kolejnym wielkim narodem mieszkającym od wieków w Afganistanie są Chazarzy (zamiennie Hazarowie). Istnieje wiele rozmaitych wersji na temat ich pochodzenia – najprawdopodobniej przyjęli kulturowe naleciałości sąsiadów, tzn. Pasztunów i wschodnich Persów (Tadżyków). Wciąż nie wiadomo, czy są rzeczywiście potomkami słynnych Hazarów z wybrzeża Morza Kaspijskiego, którzy byli judaistami.
Język Hazarów jest dość bliski językowi dari, lecz zawiera w sobie mnóstwo turkizmów, a nawet słów mongolskich. Wspomniany naród niemal całkowicie zdominował region Hazaradżat, znajdujący się na obszarach Centralnego Afganistanu. Ogólną liczbę Hazarów szacuje się na sześć do ośmiu milionów, z których co najmniej pięć milionów mieszka teraz w Afganistanie.
Afganistan zalicza się do najbiedniejszych krajów, jednak teren zamieszkiwany przez Hazarów należy do wyjątkowo ubogich. Ich domy to zwykłe szare budynki, połatane czarną folią.
Dużym i w pewnej mierze wpływowym narodem są Beludżowie. Są oni również ludem należącym do irańskiej grupy językowej, chociaż warto dopowiedzieć że ich język prawdopodobnie jest mieszanką języków farsi (perskiego), paszto oraz hindi (jednego z najbardziej rozpowszechnianych języków hinduskich). Beludżowie to drugi naród po Pasztunach, który niemal całkowicie popiera ruch talibów. Nie jest tajemnicą, że talibów już od dawna wspiera finansowo Pakistan. Beludżowie stanowią zarazem jedną z głównych oraz najliczniejszych grup etnicznych w Pakistanie. Jednak na terenie Afganistanu nie są aż tak wpływowi. Obecnie w Afganistanie mieszka ich zaledwie około 500 tys.
Warto wspomnieć o innych narodach żyjących w Afganistanie. Znacząco wzrasta liczba przedstawicieli tureckich narodowości, czyli Uzbeków i Turkmenów. Ich rodowód sięga czasów starożytnych – od dawna utrzymywali kontakty handlowe z Afgańczykami, jednak w Afganistanie pojawili się niedawno. Uzbecy podobnie jak Turkmeni i niektórzy Tadżycy migrowali do Afganistanu w XX wieku, uciekając przed władzą radziecką i komunizmem. Do innych mniejszych narodów Afganistanu należą Nuristańczycy, pochodzący z irańskiej grupy etnicznej. Ich religia to mieszanka islamu i hinduizmu.
Wśród Nuristańczyków bardzo często rodzą się blondyni z niebieskimi i błękitnymi oczami.
