Rodzicom posiadającym władzę rodzicielską nad dziećmi polski ustawodawca przyznał liczne prawa, które chronią ich dzieci przed nieuprawnioną ingerencją ze strony organów władzy, instytucji czy osób trzecich. Prawa te zawarte zostały już w Konstytucji RP, lecz także w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym oraz Karcie Nauczyciela. Spójrzmy bliżej na te najważniejsze regulacje prawne przyznające uprawnienia opiekunom prawnym do wychowania dziecka zgodnie z ich światopoglądem.
Najistotniejszym artykułem Konstytucji definiującym prawo rodziców do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami jest art. 48. Brzmi on następująco:
- Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.
Prawo to nie ma jednak charakteru absolutnego. Ograniczone może zostać wyłącznie w ustawie, np. w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym w art. 109 par. 1 przyznano organom prawo do dokonania interwencji, jeśli zagrożone zostaje dobro dziecka.
- Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.
Z kolei art. 53 Konstytucji przyznaje rodzicom prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.
Powyższe dwa przepisy przyznają rodzicom dyspozycję do wychowania dziecka w duchu konkretnego wyznania. Wszelka indoktrynacja dziecka w duchu określonej ideologii ze strony państwa nie może więc wynikać z norm prawa państwowego.
W szczególny sposób z prawem rodziców do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami wiążą się również prawa rodziców przyznane im w związku z uczęszczaniem dziecka do szkoły. Obecnie wielu rodziców obawia się ingerencji w ten proces stowarzyszeń lub organizacji pozarządowych, które proponują różne zajęcia dodatkowe na terenie szkoły, nie zawsze zgodne ze światopoglądem rodziców. Istotne jest, iż aby taka organizacja mogła rozpocząć swoją działalność w placówce szkolnej, musi po pierwsze, uzyskać pozytywną opinię rady rodziców. Po drugie, aby dziecko mogło uczęszczać na zajęcia przez nie oferowane musi zostać wyrażona indywidualna zgoda rodzica na uczestnictwo dziecka. Istotne jest również, iż rodzicielskie oświadczenie wychowawcze jest skuteczne także wobec zajęć obowiązkowych o tyle, o ile podejmuje się na nich zagadnienia spoza obowiązkowej podstawy programowej.
Rodzice mogą również:
- zwracać się do dyrektora szkoły o pełną informację na temat działalności organizacji na terenie szkoły i prowadzonych zajęć,
- zwrócić się do dyrektora z wnioskiem o cofnięcie zgody na działalność danej organizacji pozarządowej na terenie szkoły (gdy taka zgoda została już wydana),
- złożyć rodzicielskie oświadczenie wychowawcze przypominające o przysługujących im uprawnieniach,
- informować kuratora oświaty o przypadkach naruszenia obowiązujących norm.
Zgodnie z art. 95 KRiO władza rodzicielska obejmuje również obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka, a także do wychowania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw. Paragraf drugi tego artykułu wskazuje, że dziecko jest winne rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie składać oświadczenia woli i podejmować decyzje, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.
Polskie prawo zagwarantowało rodzicom szereg uprawnień, które mają pomóc im w wychowaniu dziecka według własnych przekonań oraz preferowanego wyznania. Prawa te posiadają jednak uszczegółowienie w ustawie jak np. nakaz szanowania dobra dziecka i w razie potrzeby mogą zostać przez organy państwowe oraz orzeczeniem sądu ograniczone.
