Jako rodzice jesteśmy odpowiedzialni za proces wychowawczy naszych dzieci. Wartości jakimi kierujemy się w dorosłości bardzo często pokrywają się z tymi kultywowanymi w naszym rodzinnym domu. Coraz częściej słyszymy o kryzysie współczesnej cywilizacji i kultury, a recesja takich wartości jak dobro, prawda, sprawiedliwość ustępują miejsca wartościom konsumpcyjnym i instrumentalnym. W sposób szczególny u nastolatków uwidacznia się sceptycyzm i ideowa pustka oraz brak uznania dla wartości wyższych. Co zrobić, aby nasz nastolatek nie uległ temu procesowi niszczenia własnej osobowości?
Otoczenie ma siłę
Dorastające dzieci są niezwykle wrażliwe na wpływ otoczenia, a potrzeba utrzymywania kontaktu z rówieśnikami może powodować, że w naturalny sposób przejmą wyznawany przez nich system wartości. Zwłaszcza dzisiaj, gdy brakuje nam silnych i twardych charakterów, które odważnie będą bronić prawd i racji, łatwo o całkowite podporządkowanie swojego systemu wartości kolegom z otoczenia. Jeśli więc jako rodzice nie zadbamy o ukształtowanie podstaw, które będą wyznaczać kierunek ich decyzjom w przyszłości, nasze dziecko przejmie to, co zaproponuje mu doczesny świat.
Autentyczność przede wszystkim
Łatwiej jest zapobiegać niż leczyć, dlatego praca nad przekazaniem synom i córkom odpowiednich wartości powinna być prowadzona od najmłodszych lat. Aby dziecko przejęło wyznawane przez nas wartości, musimy przede wszystkim żyć nimi na co dzień. Nie przekażemy więc dziecku wiary, jeśli po wyjściu z Kościoła nie będziemy żyć Słowem Ewangelii. Nie przekażemy dziecku również uczciwości, jeśli będziemy wiecznie szukać okazji do oszustw i cwaniactwa. Nie przekażemy dziecku również szacunku do kobiet, jeśli nie będziemy ze czcią traktować swojej żony. W wyznawanych przez nas wartościach musimy być więc autentyczni. O tym, czy dana wartość stanowi priorytet w naszym życiu, decyduje również to jak dużo czasu poświęcamy dla jej pielęgnowania. Może się bowiem okazać, że mimo dobrych chęci wartość taka jak rodzina schodzi na drugi plan i przegrywa z pracą, hobby, czy wyjściem na piwo ze znajomymi.
Pokaż konsekwencje
Jeśli widzimy, że nasz nastolatek zaczyna wiernie utożsamiać się z wartościami, które w naszych oczach są negatywne, przedstawmy mu konsekwencje na jego własne życie w przyszłości, które się z tym wiążą. Najlepiej zobrazować to za pomocą przykładu z życia, kogoś bliskiego lub znajomego. Używanie bowiem komunikaty typu „Ty” spowoduje, że nie przekonamy go do naszych racji, a nasze słowa zostaną odebrane wyłącznie jako atak. Nie zachęcamy wtedy do refleksji, lecz powodujemy, że nasze dziecko zamyka się w sobie i podważamy zaufanie do nas samych.
Ucz mądrze
Istotne jest również, aby uczyć dzieci rzeczy mądrych. Pójście na łatwiznę odbije się bowiem rykoszetem w przyszłości. Czas, który zaoszczędziliśmy na brak uwagi dziecku, ze zdwojoną siłą będzie domagać się uzupełnienia w wieku dojrzewania. O czym mówimy? Nie puszczaj dziecku agresywnych bajek, jeśli nie chcesz by było agresywne. Nie wymagaj od dziecka zajmowania się młodszym rodzeństwem, jeśli sam nie poświęcałeś wcześniej czasu na zabawę ze starszym dzieckiem. Nie wymagaj od niego kulturalnego języka, jeśli sam przeklinasz i wulgarnie wypowiadasz się o swoich bliskich. Spróbuj uczyć dziecko rzeczy mądrych, oczywiście poprzez własną postawę, ale również oferowanie mądrych i rozwojowych rzeczy. Podsuwaj mądre i rozwijające pożądane wartości książki, ucz przepraszania, dziękowania czy przyjmowania dobra. Proponuj owocne i rozwijające spędzenie czasu zamiast kupowania smartfona czy komputera.
Znajomość wartości daje dzieciom mądrość, wewnętrzny system kontroli, coś czego mogą się trzymać, nawet gdy rodziców nie ma w pobliżu. Buduje poczucie ich wartości, pomaga im wyrosnąć na ludzi, którzy wiedzą kim są oraz uczy szanować innych ludzi. Dzięki temu dziecko może rozpoznać co jest moralnie dobre, a co złe. Dziecko silnie osadzone w wartościach może stać się autorytetem dla innych, liderem, kimś kto inspiruje, a nawet zmieni świat. Przekaż im więc wartości, które pomogą im szczęśliwie i z korzyścią dla świata pięknie żyć.
