Umiejętność wyrażania własnych uczuć to jeden z podstawowych sposobów komunikowania się z otoczeniem. Niezwykle łatwo jest oskarżyć drugą osobą i kierować w jej stronę opinię i osądy. Trudniej jest nauczyć się używać komunikatu typu „ja”, czyli dzielić się tym co jest we mnie. Ma to jednak niebagatelne znaczenie w nawiązywaniu relacji oraz w procesie wychowywania naszych dzieci.
Dlaczego tak ważne jest wyrażanie własnych uczuć? Przede wszystkim uczymy się w ten sposób opowiadania o własnych doświadczeniach i tym co nas boli lub nam się podoba bez niepotrzebnych opinii i osądów kierowanych w stronę drugiego człowieka. Nasze uczucia są bowiem niepodważalne i nikt nie może z nimi polemizować. Nasze osądy i opinie bywają niestety mylne i niezwykle łatwo jest niesprawiedliwie potraktować drugiego człowieka. Zamiast mówić „Nie posprzątałeś pokoju – jesteś bałaganiarzem”, powiedz: „Nie podoba mi się, że pokój jest nieposprzątany. Oczekuję, że będziesz dbał o porządek w swoich zabawkach”.
Poprzez wyrażanie własnych emocji uczymy również nasze dzieci jak poprawnie stosować tę formę wypowiedzi. Nie raz spotkamy się z sytuacją, gdy syn lub córka będą nas oskarżać. „Jesteś głupia!”, „Jesteś niesprawiedliwa”, „Mam cię dość” lub inne coraz to powszechniejsze wulgaryzmy spotkamy w komunikacie od dzieci. Co wtedy robić? Odpowiedz: „Nie podoba mi się, gdy ktoś mi mówi „Jestem głupia”. To mnie złości. Poza tym to bardzo niegrzeczne w ten sposób nazywać innych”, „Jest mi przykro, że nazwałeś mnie niesprawiedliwą. Uważam, że nie zasłużyłam na te słowa.”. Następnie musimy zaproponować dziecku nowe rozwiązanie w danej sytuacji. „Zamiast krzyczeć i obrażać mnie powiedz: Czuję się niesprawiedliwie potraktowana, gdy odmówiłaś mi kolejnej porcji ciasta.”. Wyrażając własne uczucia jednocześnie musimy więc zaproponować dziecku poprawną wersję jego wypowiedzi. Ma ono w ten sposób poczucie, że otrzymało szansę na poprawienie swojej negatywnej wypowiedzi. Jest to tzw. metoda dwóch kroków. Najpierw mówimy dziecku, co sami czujemy, a następnie podpowiadamy jak one mogą same wyrazić swoje uczucia bez wywoływania naszej irytacji.
Oczywiście, nie jest łatwo nauczyć się w ten sposób opisywać własnych emocji, zwłaszcza gdy jesteśmy kłębkiem nerwów i nie potrafimy w danej chwili zebrać myśli. Wtedy konieczne jest danie zarówno sobie jak i dziecku czasu na ochłonięcie. „Porozmawiamy o tym po kolacji. Teraz jestem zbyt zdenerwowana”. Czas pozwala ukoić nasze negatywne emocje i po pewnym czasie jesteśmy w stanie racjonalniej spojrzeć na daną sytuację. Po jakimś czasie, gdy nasz gniew osłabnie możesz ponowić próbę rozmowy: „Gdy nazwałaś mnie w ten sposób poczułam się bardzo zdenerwowana. Teraz już nie jestem zdenerwowana i mogę porozmawiać o różnych rozwiązaniach tej sprawy. Proszę Cię o nieużywanie takich słów wobec mnie ani innych ludzi – w ten sposób możesz kogoś obrazić i zachowujesz się niekulturalnie. Nie tak powinniśmy wyrażać nasze emocje”. Jeśli uda się Wam znaleźć szczęśliwy finał całej sytuacji, okaż wdzięczność: „Dziękuję, że zechciałaś znowu ze mną porozmawiać o tym co się wydarzyło. Bardzo Cię kocham”. W ten sposób dziecko uczy się, że kiedy dorosły się wkurzy, to nie jest to koniec świata, lecz jedynie stan przejściowy. Obserwuje również, że nie rozwiązuje się problemów w momencie dużego wzburzenia, lecz wtedy, gdy emocje opadają i zapanuje względny spokój.
Nauka wyrażania własnych uczuć jest niezwykle trudna. Wprowadzenie jednak wysiłku, który pomoże nam opanować tę umiejętność przyniesie owoce zarówno w naszym życiu, jak i pomoże stać się dzieciom bardziej świadomymi, szanującymi siebie, ale także szanującymi inne osoby ludźmi. Zanim zechcesz znowu wybuchnąć „wulkanem” złości, daj sobie czas na opanowanie, a następnie spróbuj wyrazić swój komunikat typu „ja”.
