Empatia polega na umiejętności utożsamiania się z emocjami innych ludzi, właściwego odczytywania ich uczuć i towarzyszenia im w tym. W empatii najważniejsze kryje się między słowami, w prostych gestach, kiedy zostawiamy wszystko, aby pobyć tylko z tą osobą, która akurat teraz nas potrzebuje.
Problemy z empatią
Bycie matką jest bardzo trudnym i odpowiedzialnym zadaniem. W naszych głowach często posiadamy wyidealizowany obraz mamy. Widzimy wówczas naszą mamę, którą nierzadko mamy w pamięci jako wzór cnót. Nie zawsze taki obraz jest prawdziwy, bo przecież nikt nie jest idealny i nasze mamy z pewnością również miały swoje słabości. Warto więc przypomnieć sobie z dystansu wizerunek naszej matki, która oprócz czułości wykazywała się nierzadko także stanowczością. Szczególnie trudne jest okazywanie empatii i czułości w momentach, kiedy dzieci doprowadzają nas do szału i pojawiają się emocje, które mogą przytłaczać, a nawet powodować wstyd. Przyczyny takiego stanu zazwyczaj są dwie. Pierwsza występuje wtedy, kiedy dziecko uporczywie ignoruje prośby, udaje, że nie słyszy, ewentualnie odwleka w nieskończoność powierzoną mu sprawę. Drugą jest stan kiedy zaniedbywane są jego potrzeby i brakuje stawiania granic.
Czy można być empatyczną i stanowczą jednocześnie?
Bardzo pomocne jest ustalenie zasad, które pomogą w rozsądny sposób zachować spokój w trudnej sytuacji, a nawet okazać empatię i zrozumienie. Bycie empatyczną mamą wcale nie wyklucza bycia stanowczą, dlatego krzywdzące byłoby uleganie dzieciom w imię empatii. Kiedy dziecko wyciąga działa w postaci litanii argumentów, które mają za cel zamienienie obowiązków na przyjemności, oprócz empatii trzeba także wykazać się stanowczością. Słuszną reakcją na takie zachowanie będzie spokojne wysłuchanie tak, aby dziecko miało czas na wyrzucenie z siebie frustracji. Wchodzenie w dyskusję może tylko zaognić konflikt. Jeśli spokojnie odpowiemy ze zrozumieniem na stanowiska dziecka i zaargumentujemy nasze, wówczas unikniemy kłótni, damy czas na upust emocji i nie pozwolimy na przekroczenie granic. Choć nie jest to łatwe zadanie, najważniejsze jest, aby do dziecka podchodzić z miłością i szacunkiem, nawet w sytuacjach kryzysowych. Nie oznacza to, że będziemy pobłażać dziecku w każdej chwili, bo mądra miłość stawia również wymagania.
Czułość i obecność
Empatia wyraża się także w czułości, zrozumieniu i wysłuchaniu. Niestety bywa tak, że za wszelką cenę chcemy uświadomić dziecku, w sytuacjach kiedy płacze, że nic się nie stało i nie ma powodu do rozpaczy. My jako dorośli możemy nie zrozumieć , że dziecku właśnie zawalił się świat i tłumaczenie w takim momencie na niewiele się zda. Spróbujmy wtedy postawić się w jego sytuacji, wejść w jego „buty” i z pełnym zaangażowaniem zrozumieć ból, który może mu towarzyszyć. Najlepsze, co wtedy możemy zrobić, to po prostu przytulić malca. W trudnych dla dziecka sytuacjach pomoże zwykła obecność mamy, wysłuchanie i próba współodczuwania emocji razem z maluchem. Do wyrażania empatii czasami nie potrzeba słów, ona raczej kryje się pomiędzy nimi – w prostych gestach i ciepłym spojrzeniu.
