Temat: Kiedy warto zrobić cytologię?
Cytologia to badanie, które służy profilaktyce raka szyjki macicy. Nowotwór ten zwykle rozwija się przez kilka lat, a jego wystąpienie jest poprzedzone występowaniem tzw. stanów przedrakowych, które może wykryć badanie przesiewowe – cytologia. Rak szyjki macicy wcześnie zdiagnozowany jest chorobą wyleczalną. Niestety na Dolnym Śląsku wciąż zbyt mała liczba kobiet korzysta z bezpłatnych badań przesiewowych, umożliwiających jego wczesne wykrycie.
Bada się mniej niż 20 proc.
Na Dolnym Śląsku regularne badania cytologiczne wykonuje mniej niż 20 proc. pacjentek uprawnionych do badania. Czas pandemii koronawirusa dodatkowo zmniejszył zgłaszalność kobiet na cytologię. Są gminy na Dolnym Śląsku, gdzie badanie cytologii wykonuje jedynie 3-4 proc. pacjentek uprawnionych do badaniach jak np. Milicz, Krośnice. Biorąc pod uwagę dostępność wykonywania cytologii w województwie dolnośląskim oraz szanse na wykrycie wczesnych zmian nowotworowych, które są w pełni wyleczalne, dane te należy uznać za alarmujące dla całego regionu. Dlatego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego apeluje do pacjentek z Dolnego Śląska o skorzystanie z bezpłatnych badań profilaktycznych niezbędnych w wykrywaniu wczesnych zmian nowotworu szyjki macicy.
„Niestety w większości gmin na Dolnym Śląsku uczestnictwo kobiet uprawnionych do wykonania bezpłatnej cytologii waha się na poziomie kilkunastu procent. Jedynie w kilkunastu gminach wskaźnik ten przekroczył próg 20 proc. Te dane są wybitnie niepokojące, czego efekt możemy odczuć dopiero za kilka lat, kiedy niewykryte nowotwory przejdą w fazę zaawansowanego stadium. Niestety wówczas diametralnie zmniejszają się szanse kobiet na pełne wyleczenie z tej podstępnej choroby. Badania profilaktyczne to szansa na zdrowe i spokojne życie – taką daje cytologia. Jeśli sami nie zadbamy o własne zdrowie i nie skorzystamy z badań profilaktycznych, możemy skazać się na chorobę, której mogliśmy uniknąć. Dlatego chcemy, aby nasz apel dotarł do pacjentek ze wszystkich regionów Dolnego Śląska, które nie wykonują regularnych badań cytologicznych, aby nie czekały na pierwsze symptomy choroby i skorzystały w jak najszybszym czasie z tej profilaktyki. Apelujemy również do panów o wsparcie i zachęcenie kobiet do wykonywania takich badań”
– zachęca Marcin Krzyżanowski, wicemarszałek województwa dolnośląskiego.
Profilaktyka – co mówią dane?
W krajach, w których kilkadziesiąt lat temu rozpoczęto ogólnonarodowy program badań przesiewowych w profilaktyce raka szyjki macicy, widać obecnie znaczną poprawę we wskaźnikach zachorowalności populacji. W Szwecji wskaźnik ten wynosi obecnie 6,5 na 100 tys. kobiet przy niemal 90 proc. uczestnictwie kobiet w badaniu cytologicznym (w Polsce 13 przypadków na 100 tys.). Z kolei w Wielkiej Brytanii zredukowano niemal trzykrotnie współczynnik umieralności dzięki regularnemu wykonywaniu badań przez 80 proc. pacjentek. Dowodzi to wysokiej skuteczności badania cytologicznego, które również może zostać osiągnięta w województwie dolnośląskim, jeśli zwiększymy naszą świadomość na temat konieczności systematycznego przystępowania do bezpłatnych badań przesiewowych.
Wynik badania i co dalej
Wynik badania cytologicznego wykonywanego w ramach programu profilaktycznego opisany zostaje w systemie Bethesda, po czym pacjentka otrzymuje go po upływie 15 dni od badania. W przypadku otrzymania wyniku nieprawidłowego, tj. jeśli w wyniku badania pojawi się oznaczenie AGUS/ASCUS wówczas dochodzi do zidentyfikowania stanu zapalnego, lecz nie zostają rozpoznane komórki nowotworowe. Należy wówczas podjąć odpowiednie leczenie pod nadzorem lekarza ginekologa, które wyeliminuje infekcję. W przypadku otrzymania wyniku z oznaczeniem LSIL oznacza to, iż stwierdzone zostały pojedyncze komórki, które w przyszłości mogą przerodzić się w zmiany nowotworowe. Jeśli wynik badania cytologicznego oznaczony został jako HSIL wówczas w rozmazie rozpoznane zostały liczne komórki nowotworowe. W tej sytuacji pacjentka otrzymuje skierowanie do wykonania badań z tzw. pogłębionej diagnostyki oraz do rozpoczęcia leczenia w wyspecjalizowanej placówce medycznej.
„Rak szyjki macicy na żadnym etapie swojego rozwoju nie daje charakterystycznych objawów klinicznych. Upławy, krwawienia z dróg rodnych, bóle podbrzusza, okolicy krzyżowej są najczęściej identyfikowane przez pacjentki z innymi schorzeniami. Tymczasem są to również symptomy nowotworu szyjki macicy w wyższych stadiach rozwoju choroby. Badanie cytologiczne należy do podstawowych badań profilaktycznych, które pozwala na wykrycie obecności komórek nowotworowych w pobranych z szyjki macicy komórek nabłonka. W ten sposób jesteśmy w stanie wykryć zmiany przedrakowe we wczesnym uleczalnym stadium choroby”
– wskazuje dr n. med. Marcin Jędryka z Dolnośląskiego Centrum Onkologii we Wrocławiu.
Bezpłatna cytologia – gdzie wykonasz badanie?
Cytologia to powszechne badanie, które można wykonać w wielu placówkach medycznych na Dolnym Śląsku, dokładnie w jednej ze 194 palcówek medycznych. Jeśli nie jesteś pewna, czy Twój ośrodek zdrowia realizuje bezpłatne badania cytologiczne, skontaktuj się z placówką lub sprawdź na aktualnej liście placówek realizujących badanie bezpłatnej cytologii pod poniższym linkiem:
Pełna lista placówek: https://aplikacje.nfz.gov.pl/umowy/Provider/SearchResults?Year=2020&Branch=01&ServiceType=00&Product=02.1450.101.02&page=6
Bezpłatne badanie cytologiczne skierowane jest do kobiet między 25 a 59 r.ż., które w ciągu ostatnich 3 lat nie miały pobieranego wymazu cytologicznego. Badanie można wykonywać co roku, jeśli występują czynniki ryzyka, takie jak zakażenie wirusem deficytu odporności typu ludzkiego (wirus HIV), wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) lub przyjmowane są leki immunosupresyjne. Rak szyjki macicy nie jest chorobą uwarunkowana genetycznie, stąd należy uznać, że każda kobieta w każdym wieku może być narażona na zachorowanie.
Bezpłatna aplikacja „Mobilne DCO”
W celu usprawnienia opieki onkologicznej nad pacjentami Dolnośląskie Centrum Onkologiczne stworzyło również bezpłatną aplikację „Mobilne DCO”. Dzięki niej po wpisaniu danych i wypełnieniu ankiety system wskaże nam w jakich badaniach profilaktycznych niezbędnych w wykrywaniu chorób nowotworowych powinniśmy wziąć udział. Dodatkowo otrzymamy informację, w których ośrodkach w naszym regionie można takie badania wykonać. Aplikacja umożliwia także monitorowanie badań kontrolnych po zakończonym leczeniu onkologicznym. Technologia ta ma służyć nie tylko pacjentom, lecz także samym lekarzom, którzy dzięki niej poprawią komunikację między sobą w zakresie sprawnej opieki nad chorym.
W ramach e-usług oferowanych przez Dolnośląskie Centrum Onkologiczne działa również system Onkoscope, który umożliwia szybkie umówienie wizyty do lekarza onkologa. Wystarczy wypełnić formularz na www.dilo.dco.com.pl lub wysłać SMS na numer 661-000-198 wpisując numer karty DILO.
