Las Krężnicki jest miejscem symbolicznym dla zgrupowania Majora Hieronima Dekutowskiego Zapory. Symbolicznym dlatego, że w tym miejscu w przeciągu 2,5 roku miały miejsce dwie bitwy. Pierwsza, 24 maja 1944 roku, kiedy to około 100 – osobowy oddział Porucznika Zapory urządził tutaj zasadzkę na kolumny 16 samochodów niemieckich. Drugie wydarzenie miało miejsce 24 września 1946 roku. Zastępca mjra Hieronima Dekutowskiego Zapory, który w tym czasie był na zesłaniu, kapitan Aleksander Głowacki zorganizował zasadzkę przeciwko siłom bezpieczeństwa reżimu komunistycznego.
Przez prawie pół wieku potoczna wiedza historyczna o Armii Krajowej w czasach okupacji niemieckiej była duża. Od lipca 1944 informacje zaczęły się rozmywać, a przecież walkę przeciw sowieckiemu okupantowi podjęli ci sami chłopcy, tą samą bronią, ten sam był brak zgody na zniewolenie. Tylko kłamstwa i gry nowych przeciwników były bardziej skomplikowane. Za każdym razem, kiedy komuniści składali ofertę ludziom podziemia: wracajcie do normalności, stało za tym oszustwo. Tak naprawdę chodziło to, żeby rozbroić, aresztować, zabić.
Szef Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego major Jan Tataj w wytycznych dla szefów Powiatowych Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego na najbliższy okres po amnestyjny, zalecił między innymi: jak najszybciej wykorzystać wiadomości o bandach, zawarte w oświadczeniach ujawnionych bandytów. Wiadomościami tymi uzupełnić teczki rozpracowania band i przygotować materiał konkretny dla grup operacyjno – wojskowych.
Cofnijmy się jednak do dni lipcowych roku 1944. Oto na Lubelszczyznę wkroczyła ogromna Armia Czerwona. Partyzanci Zapory, podobnie jak cała konspiracja usłyszeli: „Wstańcie w szeregi, chodźmy razem na Niemca”. Kiedy zobaczyli, co się stało z ich dowódcami, kiedy okazało się, że z samej Lubelszczyzny wywieziono latem 1944 roku, 3000 ich kolegów na wschód, w efekcie jesienią 1944 roku do wojska zgłosiło się kilkanaście procent poborowych. Cała reszta ludzi unikała wejścia w szeregi.
Czerwiec 1945 roku – sytuacja w Polsce uległa radykalnej zmianie. Nadzieja na wybuch III Wojny Światowej, tej która miałaby wyzwolić Polskę spod okupacji sowieckiej, legła w gruzach. Wszystkie potencjalne scenariusze zbrojnego wywalczenie pełnej niepodległości, okazały się mrzonką. Przyszedł czas, w którym nastał popularny realizm, który w końcu okazał się zupełnie nierealistyczny, jak rozwiązanie militarne.
Swoistym instrumentem władzy w walce z antykomunistycznym podziemiem była amnestia. Pierwszą amnestię uchwalono w dniu 22 lipca 1945 roku, która miała obowiązywać od 21 sierpnia przez miesiąc. Dekret o amnestii dotyczył przestępstw uznanych w świetle obowiązującego prawa za polityczne. Przestępstwa te miały albo zostać darowane w całości albo zostać złagodzone. Władze zaproponowały ujawnienie, więc niektórzy ujawnili się. Między innymi dowódca grupy partyzanckiej AK Ostoja. Obiecywane miał normalne życie i pracę, a później podstępnie podczas podróży do Warszawy ze swoim adiutantem, został zastrzelony.
Polityka komunistów, polegająca na wyciąganiu przez obietnice, przez dawanie szans ludziom z podziemia, skończyła się w październiku. Skończyły się złudzenia. Okazało się, że władza wykorzystała dobrą wolę tych ludzi i przystąpiła znowu do bardzo twardej ostrej polityki wobec nich. Do brutalnego ich zwalczania. W efekcie, stała się rzecz niezwykła, otóż lasy, które normalnie jesienią pustoszały, we wrześniu i październiku 1945 roku ponownie zaczynały się napełnić.
W okresie od wiosny 1945 do wiosny 1947 roku, jak wynika ze skrupulatnych obliczeń funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, oddziały zgrupowania majora Zapory przeprowadziły ponad 600 różnego typu akcji zbrojnych, z czego około 60 to były bardzo poważne starcia z siłami bezpieczeństwa.
Po blisko dwóch walki z antykomunistycznym podziemiem, władza na początku 1947 roku postanowiła ponownie odwołać się do instrumentu zwanego amnestią. Świeżo wyłoniony sejm ustawodawczy w dniu 22 lutego 1947 roku uchwalił ustawę amnestyjną. Ustawa była całkowicie zaprojektowana przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego.
20 marca 1947 roku dyrektor Departamentu V, pułkownik Julia Brystygierowa w instrukcji skierowanej do naczelników wydziałów piątych Wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego, wyraźnie zaznaczyła, że nie można zaprzepaścić materiału uzyskanego w toku amnestii. Wiele osób się ujawniło, mieli mieć wszystko przekreślone, darowane, aby rozpocząć nowe życie…
Walkę otwartą, mimo całego dramatyzmu da się jeszcze zrozumieć, ale komuniści przynieśli do Polski nieznane tu wcześniej sposoby niszczenia i osaczania ludzi. Tajne gry policji politycznej były często groźniejsze niż tyraliery korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w natarciu. Z amnestii 1947 roku nie skorzystał Major Hieronim Dekutowski Zapora i grupa jego podkomendnych. Lubelskie UP postanowiło skoncentrować wszystkie swoje wysiłki wokół rozpracowania Zapory. W połowie 1947 roku wokół Zapory skoncentrowano 63 agentów informatorów. Wśród nich najważniejszy był informator Iskra vel agent Żmudzki oraz informator Lena vel agent Maria. Agent Iskra to Stanisław Wnuk pseudonim Opal, były zastępca Zapory. Człowiek, do którego Zapora miał duże zaufanie, którego darzył szacunkiem. Stanisław Wnuk ujawnił się w trakcie amnestii 1945 roku, pomimo tego w grudniu 1945 roku został aresztowany przez UB i osadzony w więzieniu na zamku. Tam kapitan Wincenty Wojtuś z Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego najprawdopodobniej dokonał jego werbunku. Teczka prac informatora Iskra została wybrakowana w 1989 roku, liczyła 5 tomów. Możemy jedynie szacować, że mógł dostarczyć UB, co najmniej 1800 doniesień. Pomimo tego, że teczka Iskry została zniszczona, jego doniesienia znajdują się praktycznie we wszystkich procedurach operacyjnych, jakie Lubelska bezpieka prowadziła przeciwko podziemiu.
