Państwo przez minimum formalności oraz liczne zwolnienia m. in. z podatku VAT oraz składek ZUS, obowiązku ewidencji w CEiIDG, kreuje impuls rozwojowy zarówno dla rozpoczynających swoją przygodę z wolnym rynkiem, jak i dla tych wszystkich, którzy myślą o wyjściu z szarej strefy. Jedyne realne obciążenie należnością państwową to danina w postaci podatku PIT płaconego raz w roku.
Możliwość prowadzenia nieskrępowanej aktywności gospodarczej, tak zwanej działalność nieewidencjonowanej, umożliwia ustawa z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Ustawa wchodzi w skład pakietu pięciu innych aktów prawa tworzących Konstytucję Biznesu, która kompleksowo modeluje polską rzeczywistość gospodarczą. Warto nadmienić, że uchwalona transza ustaw jest największą reformą gospodarczą od 30 lat. „Prawo przedsiębiorców” to odpowiedź na przeregulowaną i nieczytelną ustawę z 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, która doczekała się niemal stu nowelizacji. Dla podmiotów gospodarczych nowa legislacja ma być swoistego rodzaju „kartą praw podstawowych”, która w syntetyczny i zwięzły sposób określa fundamenty ustroju gospodarczego Polski. W centrum tych norm prawnych jest przedsiębiorca, którego ranga w stosunku do organów państwa, nabrała nowej jakości, między innymi poprzez licznie wyrażone powinności względem niego samego. Uprawnienia i gwarancje zostały zebrane w jednym akcie prawnym, a sferę przedsiębiorczości wyrażono w duchu wolności gospodarczej. Spoiwem między przedsiębiorcami a administracją państwową jest klauzula pewności prawa oraz inne wartości przyświecające naczelnym zasadom ustrojowymi. Dobre praktyki wzmocnione przez strażnika tych wartości, czyli Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców, powinny doprowadzić do powstania przyjaznego otoczeniem prawnego i przynieść wzrost aktywności gospodarczej.
Wróćmy jednak do działalności nieewidencjonowanej, która wprowadza nową jakość w otoczeniu okołobiznesowym. Ustawa Prawo przedsiębiorców nie definiuje jako przedsiębiorcę osoby, która prowadzi aktywność w niewielkim zakresie mierzonym przychodami. Po spełnieniu przesłanek ustawowych osoba fizyczna może wykonywać działalność nieewidencjonowaną. Podstawową przesłanką jest osiągnięcie określonego przychodu, podanego w art. 5 ust.1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Ustawodawca określa, że granicą pomiędzy działalnością gospodarczą ewidencjonowaną a działalnością niemającą tego rygoru, jest osiągnięcie należnego przychodu nieprzekraczającego w żadnym miesiącu aktywności ekonomicznej 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Obecnie płaca minimalna ustalona na podstawie Ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, wynosi 2 600 zł brutto. Zgodnie z powyższym, osoba fizyczna chcąca skorzystać z uprawnienia podmiotowego o nierejestrowaniu swojej aktywności gospodarczej, nie może w ujęciu miesięcznym przekroczyć kwoty 1 300 zł przychodów. Warto odnotować, że jeśli osoba fizyczna w danym miesiącu przekroczy ustawowy próg, wtedy będzie traktowana jak przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą z wszystkimi wymogami formalnoprawnymi. Nie będzie się liczył obecny status działalności w formule nieewidencjonowanej, ale stan obecny, faktyczny skutkujący obowiązkiem złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie progu przychodowego. Nakaz rejestracji działalności utrzyma się, mimo, że w kolejnych miesiącach nie będziemy mieli przychodu powyżej wskazanego progu, dlatego warto rozplanować zlecenia, aby każdorazowo w skali miesiąca utrzymać przychód do poziomu 1 300 zł, czyli połowy aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatkowym wymogiem uprawniającym do skorzystania z omawianej liberalnej formy aktywności gospodarczej jest brak wcześniejszego wykonywania jakiejkolwiek działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy. Warto nadmienić, że nowe narzędzie, jest skierowane do osób świadczących usługi o charakterze niematerialnym, u których przychód z dochodem są wartościami prawie tożsamymi. Istotnym uszczegółowieniem jest to, że przychód wywołuje skutek progowy w okresie wykonania usługi, a nie w terminie dokonania stosownej zapłaty. Ustawa Prawo Przedsiębiorców w art. 5 ust. 2, przewiduje logiczną konsekwencję aktywności, która wydaje się być zamierzona przez ustawodawcę. Oznacza przekształcenie działalności nieewidencjonowanej w działalność gospodarczą przez złożenie wniosku o wpis do CEiIDG. Poza ewidentnymi korzyściami, opisane przekształcenie daje czas na dokonanie rozruchu biznesu i stanowi dogodną alternatywę dla bardziej sformalizowanej drogi do aktywności gospodarczej. Z uwagi na naturalną chęć ekspansji wszystkich bytów gospodarczych, opisana wyżej ścieżka transformacji aktywności gospodarczej z nieewidencjonowanej na rejestrową pobudza dalszy rozwój.
Poza brakiem wymogu wpisania podmiotu gospodarczego do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej działalność nieewidencjonowana pozwala na zwolnienia z VAT. Osoby fizyczne reprezentujące formę działalności bez ewidencji, z uwagi na znikomy obrót, są zwolnione z obowiązku naliczania podatku i składania deklaracji VAT. Warto zauważyć, że ustawodawca zostawił furtkę nakazu wystawienia faktury. Dzieje się tak na wyraźne żądanie klienta, które może być wnioskowane w terminie trzech miesięcy od końca miesiąca, w którym wykonano usługę bądź dostarczono towar. Ponadto ustawodawca w kwestii VAT pozostawia swobodę decyzji podmiotowi nierejestrowemu. Może on wedle uznania skorzystać ze zwolnienia, jak i podlegać rejestracji na zasadach ogólnych. Opisane wyżej zwolnienie podatkowe od towarów i usług nie jest rozwiązaniem dla wszystkich osób fizycznych reprezentujących działalność nieewidencjonowaną. Ustawodawca enumeratywnie wyliczył branże nie mogące skorzystać z prostej ścieżki bez VAT. Dzieje się tak w przypadku dokonywania niektórych dostaw, czy świadczenia usług np. doradczych, prawniczych czy jubilerskich. Szerzej o wyłączeniach traktują przepisy art. 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz załącznik nr 12 do wyżej wzmiankowanej ustawy.
Podobnie jak w przypadku VAT osoby prowadzące działalność bez rejestracji nie podlegają reżimowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Taki stan utrzymuje się permanentnie. Jeżeli chodzi o podatek dochodowy odnotowujemy kolejne udogodnienia względem strony nieewidencjonowanej versus prowadzącej tradycyjną działalność gospodarcza. Na pierwszy plan wysuwa się brak wpłacania miesięcznych składek, zaliczek na podatek dochodowy, który skutkuje długookresową poprawą płynności podmiotów nierejestrowych. Przychód i jego należny podatek rozliczny jest do 30 kwietnia w ramach zeznania rocznego. Na potrzeby PIT klasyfikacja działalności nieewidencjonowanej została zaliczona do „innych źródeł przychodu”, skutkując pozbawieniem miana przedsiębiorcy.
Możemy zaobserwować, że w myśl różnych uregulowań działalność nieewidencjonowana ma inny status np. ordynacja podatkowa traktuje ją jak działalność gospodarczą, a osoby ją wykonujące zaliczane są do miana przedsiębiorców. W ramach ustawy Prawo Przedsiębiorców działalność nieewidencjonowana nie jest klasyfikowana jako działalność gospodarcza. W rozumieniu ustawy o PIT działalność nieewidencjonowana nie stanowi działalności gospodarczej, a osoba fizyczna podejmująca aktywność nie jest przedsiębiorcą. Natomiast na podstawie przepisów ustawy VAT wspomniana osoba jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą, ale zwolnioną z podlegania od podatku od towarów i usług. Ciekawy dualizm pojęciowy różnych aktów prawnych może rodzić pewne niedogodności natury obiektywnej, ale rola pakietu ustaw, jak i wywodząca się z niego działalność nieewidencjonowaną, może okazać się impulsem rozwojowym oraz kołem zamachowym naszej gospodarki. Warto odnotować, że od kilku lat obserwujemy wyraźną poprawę kondycji finansów publicznych, na którą składa się rosnąca dynamika dochodów budżetowych we wszystkich kategoriach podstawowych podatków.
Opisany wyżej model działalności nieewidencjonowanej niewątpliwie miał swój udział w zwiększającej się bazie podatku dochodowego od osób fizycznych, przyczyniając się do jeszcze większego przyrostu podstawowych wielkości budżetowych.
#DziałalnoscNieewidencjonowana #DziałalnoscNierejestrowa
